?zolasyon ?nlemleri K?lavuzu

?zolasyon ?nlemleri K?lavuzu

T?rk Hastane ?nfeksiyonlar? ve Kontrol? Derne?i
?zolasyon ?nlemleri ?al??ma Grubu

Prof. Dr. Gaye USLUER, Osmangazi ?niversitesi T?p Fak?ltesi
Koordinat?r
T?rk Hastane ?nfeksiyonlar? ve Kontrol? Derne?i Ad?na

Do?. Dr. ?aban ESEN, Ondokuz May?s ?niversitesi T?p Fak?ltesi
?zolasyon ?nlemleri ?al??ma Grubu Sekreteri

Uzm. Dr. Ba?ak DOKUZO?UZ, Ankara Numune E?itim ve Ara?t?rma Hastanesi
T?rk Hastane ?nfeksiyonlari ve Kontrol? Derne?i Temsilcisi

Prof. Dr. Onur URAL, Sel?uk ?niversitesi T?p Fak?ltesi
?zolasyon ?nlemleri ?al??ma Grubu

Prof. Dr. Hamdi AKAN, Ankara ?niversitesi T?p Fak?ltesi
T?rk Hemotoloji Derne?i Temsilcisi

Hem?ire Cemile ARCAG?K, Karayollar? Genel M?d?rl??? Sa?l?k Hizmetleri
?zolasyon ?nlemleri ?al??ma Grubu

Hem?ire H?lya ?AH?N, Hacettepe ?niversitesi Eri?kin Hastanesi
?zolasyon ?nlemleri ?al??ma Grubu

?ZOLASYON S?STEMLER?

G?R??

Yirminci y?zy?l?n ba??nda infeksiyon kontrol?nde izolasyon en ?nemli konulardan birisi olarak kar??m?za ??km??t?r. Bir?ok hastanede hastal??a ya da kategoriye ?zg? izolasyon ?nlemleri kullan?lmas?na kar??n, bunlar?n ?o?unun kan yoluyla bula?an infeksiyonlarda yo?unla?t??? g?r?lmektedir. Kullan?lan ?nlemler hastaneler ya da kurulu?lar aras?nda farkl?l?klar g?stermektedir. Eldiven kullan?m?, ellerin y?kanmas?n?n ?nemi, kan yoluyla bula?an infeksiyonlar?n yan? s?ra hava yolu, damlac?k ve temas izolasyonlar?n?n gereklili?i g?n?m?zde ?nemli ve standartlar?n olu?turulmas? gerekli konulard?r. ?o?ul diren?li mikroorganizmalar ve olu?turduklar? infeksiyonlar, t?berk?loz gerekli izolasyon ?nlemlerinin olu?turulmas? ve standardize edilmesi a??s?ndan ?nemli konu ba?l?klar? aras?nda yer almaktad?r.

?zolasyon K?lavuzunun Haz?rlanmas?nda Hedefler Neler Olmal?d?r?

1. Epidemiyolojik olarak yararl? olmas? sa?lanmal?d?r.

2. Hastane patojenlerinin bula?mas?nda t?m v?cut sekresyonlar?n?n ve eksresyonlar?n?n ?nemi tan?mlanmal?d?r.

3. Hava yolu, damlac?k ve temasla bula?a kar?? uygun ?nlemler yer almal?d?r.

4. Kullan?m? kolay ve uygulanabilir olmal?d?r.

Standart ?nlemler

?zolasyon ?nlemleri olu?turulurken iki hedef belirlenmelidir. Bunlardan birincisi ve en ?nemlisi, bu ?nlemler tan? ve zemindeki infeksiyon durumuna bak?lmaks?z?n hastanede bulunan t?m hastalar? kapsamal?d?r. Standart ?nlemler diyebilece?imiz bu grup, hastanelerde infeksiyon kontrol?nde ba?ar?l? olabilmenin temel stratejisidir. ?kincisi ise ?zg?l hasta gruplar?na y?nelik izolasyon ?nlemlerinin olu?turulmas?d?r. Bu grup Bula?ma Yoluna Y?nelik ?nlemler ba?l??? alt?nda incelenmeli, epidemiyolojik olarak ?nemli etkenlerle infekte ya da kolonize ki?ilerden bula?may? engellemeye kar?? ?nlemleri kapsamal?d?r.

Standart ?nlemler kan yolu ve nemli v?cut ??kart?lar? ile bula?abilecek, etkeni tan?mlanm?? veya hen?z tan?mlanmam?? infeksiyonlardan korunma amac? ile geli?tirilmi?tir. Kan, t?m v?cut s?v?lar? (ter hari?), b?t?nl??? bozulmu? deri ve mukoz membranlar i?in uygulanmal?d?r.

Bula?ma Yoluna Y?nelik ?nlemler

Bula?ma Yoluna Y?nelik ?nlemler ise, bilinen veya ??phelenilen, epidemiyojik ?nemi fazla, bula??c?l??? fazla etkenler i?in, infekte veya kolonize hastalara, Standart ?nlemlere ek olarak uygulanmal?d?r.

Bula?ma Yoluna Y?nelik ?nlemler ?? grupta incelenebilir:

1. Hava yolu ?nlemleri,

2. Damlac?k ?nlemleri,

3. Temas ?nlemleri.

STANDART ?NLEMLER

Kan ve v?cut s?v?lar?yla bula?abilecek etkenlere y?nelik ?nlemleri kapsar. Hastanedeki t?m hastalara tan?s?na ve infeksiyonu olup olmad???na bak?lmaks?z?n uygulanmas? gereken ?nlemlerdir.

1. Kan,

2. T?m v?cut s?v?lar?, sekresyonlar, eksresyonlar,

3. B?t?nl??? bozulmu? deri,

4. Mukoz membranlar i?in uygulan?r.

BULA?MA YOLUNA Y?NEL?K ?NLEMLER

Her zaman standart ?nlemlere ek olarak uygulanmal?d?r.

Bula??c?l??? fazla ya da epidemiyolojik olarak ?nemli tan?mlanm?? ya da ??phe edilen infeksiyonu olan hastalara bula?ma yoluna y?nelik olarak uygulan?r.

1. Hava yolu ?nlemleri,

2. Damlac?k ?nlemleri,

3. Temas ?nlemleri.

Ayn? hastal?k i?in birden fazla bula?ma yolu oldu?unda ?nlemler kombine edilerek uygulanmal?d?r.

Hava Yolu ?nlemleri

5 ?m ya da daha k???k partik?ller havada uzun s?re as?l? kalabilir ve uzak mesafelere ta??nabilir. Bu ?ekilde havada as?l? mikroorganizmalar ayn? odadaki ya da daha uzak mesafedeki hastay? infekte edebilir. Hava yolu ya da havaland?rma arac?l???yla duyarl? konak infekte olabilir. Bu hastalara hava yolu ?nlemleri uygulanmal?d?r.

Damlac?k ?nlemleri

Partik?ller 5 ?m?den daha b?y?kt?r. Hasta ya da ta??y?c?lardan duyarl? kona?a ?ks?rme, hap??rma ya da konu?ma s?ras?nda bula??r. B?y?k damlac?klar havada uzun s?re as?l? kalamayaca??ndan ve ?ok uzak mesafelere ta??namayaca??ndan ancak yak?n temasla bula?ma s?z konusudur. ?zel havaland?rma sistemleri gerektirmez.

Temas ?nlemleri

Epidemiyolojik olarak ?nemli olup, direkt ya da indirekt temasla bula?an etkenlere kar?? uygulan?r. Direkt temas infekte hasta ile duyarl? ki?i aras?nda deri-deri temas?, genellikle eller arac?l???yla meydana gelir. ?ndirekt temas ise duyarl? konak ile kontamine ara?lar ya da kontamine ?evre ili?kisi sonucunda olur.

Birden fazla bula?ma yolu olan etkenler ya da hastal?klar i?in bu ?nlemler kombine edilebilir. ?zolasyon y?ntemleri ve izolasyon gerektiren hastal?klar Tablo 1?de verilmi?tir (Ek 5).

?ZOLASYON ?NLEMLER? ELD?VEN KULLANIMI

Eldiven giyilmesi, izolasyon ?nlemlerinden birisidir. Eldiven kullan?m?, personelden hastaya, hastadan personele veya bir hastadan di?er bir hastaya infeksiyon bula? riskini azaltan ?nemli bir bariyer ?nlemi olmakla birlikte, ellerin y?kanmas?n?n yerini tutmaz.

Eldivenler ni?in kullan?lmal?d?r?

1. Sa?l?k ?al??anlar?n?n ellerinin infekte materyalle kontaminasyonunu azaltmak,

2. Sa?l?k ?al??anlar?n?n elleri arac?l???yla hastalar aras?nda infeksiyon etkenlerinin ge?i?inin ?nlenmesi,

3. Sa?l?k ?al??anlar?n?n ellerindeki floradan hastalara infeksiyon ge?i?ini azaltmak,

4. Sa?l?k ?al??anlar?n?n, hastalardan kan veya deri yoluyla bula?an infeksiyonlardan korunmas?n? sa?lamak.

Eldivenler de k???k, g?r?nmeyen y?rt?klar?n? olabilmesi, kullan?m s?ras?nda y?rt?labilmeleri nedeniyle infeksiyon riskini tamamen ortadan kald?ramaz. Eldivenlerin ??kart?lmas? s?ras?nda da eller kontamine olabilir. Bu y?zden eldiven giyilmeden ?nce ve ??kart?ld?ktan sonra eller y?kanmal?d?r.

Eldiven giyilmesinin ellerin kontaminasyonuna kar?? tam bir koruma sa?lamad??? konusunda personel bilgilendirilmelidir.

Eldivenler ne zaman kullan?lmal?d?r??

Kan, v?cut s?v?lar?, sekresyonlar, mukoz membranlar, b?t?nl??? bozulmu? deri, kontamine olmu? e?ya ve ?evre y?zeylerine temasta ve invaziv giri?imlerde, infeksiyon ge?i? riskini azaltmak amac?yla eldiven kullan?lmal?d?r.

Eldiven kullan?m?nda nelere dikkat edilmelidir?

1. ?zolasyon uygulanm?? olan hastalar?n odalar?na girmeden ?nce eldiven giyilmelidir.

2. Hastalar?n farkl? v?cut b?lgelerine uygulanan i?lemlerde, her i?lemden sonra eller y?kanmal? ve eldiven de?i?tirilmelidir.

3. Hastadan hastaya ge?i?te eller y?kanmal? ve eldiven de?i?tirilmelidir.

4. Hasta odas?ndan ??kmadan ?nce eldivenler dikkatli bir ?ekilde ??kart?lmal?, eller y?kanmal? ve odada bulunan kontamine ara?-gere? ve ?evre y?zeylerine dokunulmamal?d?r.

5. Eldivenler y?kanmamal? ve yeniden kullan?lmamal?d?r. Deterjanlar ve antiseptikler baz? eldivenlerin b?t?nl???n? bozabilir veya y?kama i?lemi y?rt?lmalar?na neden olabilir. Bunun i?in eldivenlerin y?kanmas? ve yeniden kullan?m? ?nerilmemelidir.

6. ?nfeksiyon bula?ma riskinin fazla oldu?u durumlarda ?ift kat eldiven (iki eldiven ?st ?ste) giyilmelidir.

7. Sa?l?k personelinin ellerinde kesik, ?izik ve ?atlaklar?n olmas? durumunda eldiven giyilmelidir.

8. Kanla kontaminasyon riskinin fazla oldu?u durumlarda, kan alma i?leminde de mutlaka eldiven giyilmelidir.

Steril eldiven ne zaman giyilmelidir?

V?cudun steril b?lgelerine yap?lan m?dahalelerde, a??k yaralarda ve kullan?lan malzemenin sterilli?inin korunmas? durumunda steril eldiven giyilmelidir.

Steril olmayan eldivenler ne zaman kullan?lmal?d?r?

Aseptik teknik gerekmedi?inde, rutin hasta bak?m?nda, kan ve kan i?eren v?cut s?v?lar? ile veya kan ?r?nleri ile temas ihtimalinin bulundu?u hallerde ve kontamine cihazlarla temas durumunda temiz, steril olmayan tek kullan?ml?k eldivenler kullan?lmal?d?r.

Genel kullan?m ama?l? eldivenler ne zaman giyilmelidir?

Genel oda temizli?i s?ras?nda ve kanla kontamine olmu? y?zeylerin temizli?i s?ras?nda genel kullan?m ama?l? eldivenler (kau?uk vb. dayan?kl? malzeme) kullan?lmal?d?r. Genel kullan?m ama?l? eldivenler, y?rt?lma ve y?pranma olmad???nda y?kanarak tekrar kullan?labilir.

Eldivenlerin ?zellikleri nas?l olmal?d?r?

Steril cerrahi ve steril olmayan uygulama eldivenleri vinil veya lateksten yap?lmaktad?r. Sa?l?k ?al??anlar? aras?nda lateks allerjisinin artmas? nedeniyle ?Food and Drug Administration (FDA)?, lateks allerjisi olan sa?l?k ?al??anlar?n?n sentetik eldiven, protein i?eri?i azalt?lm?? lateks i?ermeyen g??lendirilmi? eldivenleri kullanmas?n? onaylam??t?r.

1977 y?l?nda FDA?n?n ASTM birimi (American Society for Testing and Materials) taraf?ndan lateks eldivenlerde sa?laml?k testi d?zenlemi?tir. 1989?da eldivenlerin test edilme y?ntemleri geli?tirilmi? ve standartlar? de?i?tirilmi?tir. Buna g?re su ge?irmezlik oran?, kullan?lmam?? cerrahi eldivenlerde %0.25, uygulama eldivenlerinde ise %0.40 olarak belirlenmi?tir. Vinil eldivenler i?in bu konuda bir belirleme yap?lmam??t?r. Yap?lan s?n?rl? say?da ?al??mada nitril eldivenlerin s?zd?rma oran?n?n yakla??k olarak lateks eldivenlere e?it oldu?u g?r?lm??t?r.

EL H?JYEN?

El hijyeni terimi antiseptik i?eren veya i?ermeyen sabunlarla el y?kama, el antisepsisi, el dezenfeksiyonu, antiseptik el y?kama ve antiseptik el ovma yerine kullan?lan bir terimdir. G?n?m?zde gittik?e ?nem kazanan hastane infeksiyonlar? modern t?bb?n en ?nemli problemleri aras?ndad?r. Hastaneye yatan hastalar?n %5 ile %15?inde hastane infeksiyonu geli?ir. ?nfeksiyon kontrol ?nlemleri ile bu infeksiyonlar?n %30?u ?nlenebilir. El hijyeni hastane infeksiyonlar?n? ?nlemede tek ba??na en etkili ve ?nemli fakt?rd?r. Elde bulunan patojen ge?ici flora, kimyasal veya mekanik olarak uzakla?t?r?labilir. Patojenlerin temas ile bula?mas?n? ve fekal-oral ge?i?i de engeller.

Amaca G?re El Hijyeni ?e?itleri

El y?kamay? sosyal el y?kama, hijyenik el y?kama, hijyenik el dezenfeksiyonu ve cerrahi tip el y?kama olarak d?rt ba?l?k alt?nda de?erlendirebiliriz.

1. Sosyal el y?kama: Sosyal hayattaki el temas?n? gerektiren kirli veya kontamine t?m rutin i?lemlerden sonra ellerdeki kiri ve kontaminant floray? uzakla?t?rmak amac?yla su ve basit sabun ile yap?lan ovalama i?lemidir. Kal?c? flora etkilenmez. Kan veya di?er v?cut sekresyonlar? ile kirlenmi? ellerin temizli?inde, yemek ?ncesi veya tuvalet sonras? veya ellerin sporlu bakteri ile kontaminasyonu riski durumunda mekanik temizlik sa?lan?r. Antimikrobiyal ?zelli?i olmayan kat? veya s?v? sabunlar kullan?larak yap?labilir.

2. Hijyenik el y?kama: Ellerdeki kontamine floray? tamamen uzakla?t?rabilmek i?in yap?lan antiseptik madde i?eren sabunlarla yap?lan el y?kamad?r. Bu ama?la iyodofor, klorheksidin glukonat, triklosan, bifenilol ve kloroksilenol i?eren sabunlar kullan?l?r, heksaklorofen i?eren ajanlar ciltten emilim riski nedeniyle kullan?lmamal?d?r. Bu t?r y?kama invaziv bir i?lem yap?lmayacaksa hasta ile temastan ?nce ve sonra, hastaya ait v?cut s?v? ve sekresyonlar? veya bu ?rneklerin al?nmas? veya ta??nmas? esnas?nda kullan?lan kaplarla temas sonras?nda yap?lmal?d?r. Kontamine floran?n yan? s?ra kal?c? flora bakterileri de k?smen etkilenir. Y?kama s?resi genellikle 20-30 saniye kadar olmal?d?r.

3. El antisepsisi: El antisepsisinin amac? ellerdeki kontaminant bakterilerin en etkili ve h?zl? bir ?ekilde uzakla?t?r?lmas?d?r. Kal?c? floran?n uzakla?t?r?lmas? veya azalt?lmas? ama?lanmaz. Antiseptik ?zelliklere sahip el dezenfektanlar? kullan?lmal?d?r. ?nerilen miktarda (3-5 mL) el antisepti?i her iki ele al?n?r ve kuruyana kadar ovulur. Bu i?lem y?ksek riskli alanlarda hastadan hastaya ge?i?te ve Tablo 2?de belirtilen endikasyonlarda uygulanmal?d?r (Ek 5).

4. Cerrahi el hijyeni: Ama? kontamine floran?n tamamen yok edilmesi ve kal?c? floran?n m?mk?n olabildi?ince azalt?lmas?d?r. Bu etkinin cerrahi giri?im s?resince devam etmesi sa?lanmal?d?r. Her t?rl? invaziv giri?im ve cerrahi m?dahale ?ncesinde, kontamine v?cut s?v?, salg? ve sekresyonlar? ya da hastada kullan?lm?? t?bbi cihazlarla temas durumunda cerrahi tip el y?kama yap?lmal?d?r. Uygulama s?resi kullan?lan antiseptik maddeye ba?l? olmak ?zere en az iki-?? dakika olmal?d?r. Uzun s?ren cerrahi giri?imlerde eldiven alt?ndaki ellerde kal?c? flora bakterilerinin nem ve ?s? nedeniyle k?sa s?rede tekrar ?o?alabilece?i dikkate al?nmal?, ya operasyon esnas?nda cerrahi el y?kama tekrarlanmal? ya da klorheksidin veya iyodoforlar gibi derinin stratum corneum tabakas?na ba?lanabilen daha uzun etkili antiseptikler se?ilmelidir.

Susuz el antiseptikleri ?retici firman?n ?nerdi?i kadar avuca al?nmal?, her iki elin t?m y?zeyleri ve parmaklar eller kuruyana kadar antiseptikle ovulmal?d?r. Yeterli miktarda antiseptik? al?nd???nda bu s?renin 15-25 saniye olmas? yeterlidir. E?er eller y?kanacaksa ?l?k su ile eller ?nce ?slat?l?p 3-5 mL antiseptik i?eren veya i?ermeyen deterjanla her iki elin t?m y?zeyleri ve parmaklar yakla??k 30 saniye s?reyle ovulmal?d?r. Il?k su ile eller duruland?ktan sonra tek kullan?ml?k ka??t havlu ile kurulanmal?d?r. Musluk, elleri kurulamak i?in kullan?lan havlu ile tutularak kapat?lmal?d?r.

Tablo 3?te el hijyeninde kullan?lan sabun, antimikrobiyal katk?l? sabun ve alkol bazl? el dezenfektanlar?n?n uygulama ?zellikleri g?r?lmektedir (Ek 5).

KORUYUCU ?NL?K

Ne ama?la giyilmelidir?

1. Sa?l?k personelinin elbiselerinin kirlenmesini ve bakterilerle kontamine olmas?n? engellemek,

2. Cilde kan ve kan i?eren s?v?lar?n bula?mas?n? ?nlemek.

Ne zaman ?nl?k giyilmelidir?

?zellikle kontamine v?cut ??kart?lar?n?n oldu?u veya beklendi?i durumlarda s?v? ge?irmeyen ?nl?kle birlikte ?izme veya galo? t?r? koruyucular da giyilir.

1. Pediatrik transplantasyon ?nitesinde rutin ?nl?k ve eldiven giyilmesi ile infeksiyon oranlar? azalt?labilir. Yenido?an ?nitesinde t?m hastalara bak?m vermeden ?nce ?nl?k giyilmesinin infeksiyon oranlar?n? azaltmad??? g?sterilmi?tir .

2. ?shalli, ileostomi ya da kolostomisi olan? veya kapat?lmam?? yara dreni olan hastalar?n odas?na girerken ?nl?k giyilmelidir.

3. Epidemiyolojik a??dan ?nemli mikroorganizma ile kolonize veya infekte hastaya bak?m veren personel hastadan veya hastan?n ?evresinden di?er hastalara ve ?evresine epidemik ?zelli?i olan mikroorganizmay? ta??mamak i?in ?nl?k giymelidir. ?nl?k giyimi ile vankomisine diren?li enterokok bula??n?n engellendi?i prospektif ?al??malarla g?sterilmi?tir.

Giyilen ?nl?kler ?zelli?i olan hastan?n odas?ndan ayr?l?rken mutlaka ??kar?lmal? ve ?zel toplama kaplar?na yerle?tirilmelidir. ?nl?k ??kart?ld?ktan sonra eller temizlenmelidir. Baz? ?zel durumlarda ?rne?in ciddi yan??? ve yaras? olan olgular?n bak?m? verilirken veya ?rt?/k?yafetleri de?i?ilirken steril ?nl?k giyilebilir. Bunun d???nda rutin temizlenmi? ?nl?kler yeterlidir.

GALO?

Galo? giyilmeli midir?

Galo? kullan?m? ile hastane infeksiyonlar?n?n azald???n?-?nlendi?ini g?steren bilimsel veri yoktur. Ameliyathanede galo? giyimi standart infeksiyon kontrol ?nlemleri ?er?evesinde hasta ??kart?lar?ndan cerrahi ekibi korumaya y?neliktir.?

Y?Z BAR?YER KORUYUCUSU

Elbise ve eldivenlerin yan? s?ra kan ya da v?cut s?v?lar?n?n s??rama olas?l??? bulunan durumlarda y?z ve mukozalar? korumak i?in gereklidir.

Maske korumas?n?n ?e?itli bi?imleri, koruyucu g?zl?k, y?z siperlikleri g?zler, burun ve a?z? korumak i?in kullan?l?r. Cerrahi maskeyle, yak?n temas ve/veya k?sa mesafeli hastane i?i yer de?i?tirmelerde geni? partik?l damlac?klar?na kar?? bir koruma sa?lan?r.

HASTALARIN YERLE?T?R?LMES?

Uygun hasta yerle?tirilmesi izolasyon ?nlemlerinin ?nemli bir par?as?d?r. ?zel oda, hastan?n hijyenik kurallara uymad???, ?evreyi kirletti?i veya mikroorganizman?n yay?lmas?n? s?n?rland?rmada yeterli kontrol ?nlemlerinin sa?lanamad??? durumlarda do?rudan ve dolayl? yay?l?m? ?nleme a??s?ndan ?nemlidir (infantlar, ?ocuklar ve mental durumu bozulmu? olan hastalar).

Bu ama?la:

1. Mikroorganizmalar?n bula?ma olas?l???n? engellemek i?in uygun durumlarda, y?ksek bula?ma riskine sahip hastalar veya epidemik olarak ?nemli mikroorganizmalar ile infekte hastalar, el y?kama ve tuvalet tesisat? bulunan ?zel odalara yerle?tirilir.

2. ?zel odan?n sa?lanamad??? durumlarda, hasta uygun oda arkada?? ile birlikte yerle?tirilir. Ayn? mikroorganizma ile infekte hastalar genellikle ayn? oday? payla?abilir.

3. Bu hastalar?n bula??c? di?er mikroorganizmalarla infekte olmalar? ve ayn? mikroorganizma ile reinfeksiyon oran? ?ok d???kt?r.

4. Odalar?n bu ?ekilde kullan?m? salg?nlar esnas?nda ve ?zel oda temininde s?k?nt? oldu?u durumlarda kullan??l?d?r.

5. ?zel odan?n sa?lanamad??? durumlarda hasta yerle?imine karar vermek i?in infekte edici patojenin bula?ma yolunu g?z ?n?nde bulundurmak gereklidir. Bu durumlarda hasta yerle?iminin yap?lmas?nda ?nce infeksiyon kontrol hekimlerinin kons?ltasyonu ?nerilmektedir.

6. Ek olarak infekte hastan?n infekte olmayan hasta ile ayn? oday? payla?t??? durumlarda hastalar?n, personelin ve ziyaret?ilerin infeksiyon yay?l?m?na kar?? ?nlem almalar? gereklidir.

7. Oda arkada?? dikkatli bir bi?imde se?ilmelidir.

8. Bina, donan?m ve izolasyon odalar?n?n havaland?r?lmas? ile ilgili kurallar belirlenmelidir. Uygun havaland?rman?n sa?land??? ?zel odalar, hava kaynakl? salg?nlarda kaynak hastadan di?er hastalara ve hastanedeki di?er insanlara mikroorganizman?n yay?lma riskini azaltmas? a??s?ndan ?nemlidir.

9. Akci?er t?berk?lozlu hastalar?n bulundu?u izolasyon odalar? i?in, havaland?rma ?nerileri belirlenmelidir.

HASTA BAKIMINDA KULLANILAN ALET ve C?HAZLAR

Hasta bak?m?nda kullan?lan alet ve cihazlar infeksiyonun yay?l?m? a??s?ndan ?nemlidir.

1. Kesme, batma veya ba?ka bir ?ekilde meydana gelen hasarla kullan?lan materyal (i?ne ve di?er keskin materyal) infekte hale gelir. Kullan?lm?? baz? aletlerle hasta, personel ve ziyaret?ilerin temas?n? ?nlemek ve ?evrenin kontaminasyonunu engellemek i?in kapal? kaplar veya ?antalarda muhafaza edilmelidir.

2. Kullan?lm?? keskin aletler deliksiz kapal? kaplara yerle?tirilir.

3. Di?er aletler ?antaya yerle?tirilir. E?er set ve aletler ?antaya etraf? kontamine etmeden yerle?tirilebiliyorsa tek ?anta yeterlidir. Aksi taktirde iki ?anta kullan?lmal?d?r.

4. Kontamine, tekrar kullan?labilen kritik medikal aletler ve hasta bak?m te?hizat? (normal steril dokulara temas eden veya kan ak?m?na maruz kalan) veya orta derecede kritik medikal aletler veya hasta bak?m te?hizat? (mukoz membranlara temas eden aletler) kullan?mdan sonra di?er hastalara mikroorganizmalar?n bula?mas?n? engellemek i?in sterilize ve dezenfekte edilmelidir.

5. Kritik olmayan aletler (sa?lam deriyle temas eden aletler) kan, v?cut s?v?s?, sekresyon ve eksresyonla kontamine oldu?u zaman kullan?mdan sonra hastane politikas?na g?re temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

6. Kontamine tek kullan?ml?k (disposibl) hasta bak?m aletleri, mikroorganizmalar?n bula?ma riskini ve ?evresel kontaminasyonu azaltan bir ?ekilde ta??nmal? ve muhafaza edilmelidir.

7. Te?hizat hastane politikas?na g?re d?zenlenmelidir.

?NFEKTE HASTANIN TRANSPORTU

1. Uygun bariyer ?nlemleri kullan?lmal?d?r.(maske, ?nl?k vb.).

2. Hastan?n bulundu?u ortamdaki personel i?in gerekli koruyucu ?nlemler al?nmal?d?r.

3. Hasta, infeksiyonu di?er ki?ilere ne ?ekilde bula?t?rabilece?i konusunda bilgilendirilmelidir.

HASTANE TEM?ZL???

Hastane temizli?i denildi?inde temel kavramlar ?unlard?r;

1. Temizlik maddeleri ve dezenfektanlar?n uygun kullan?m?,

2. T?bbi ara?-gerecin uygun bak?m?,

3. Hemodiyaliz i?in su -kalite standartlar?na uygun- ve ?zel bak?m alanlar?nda (hava yolu ile bula?an infeksiyonlar i?in izolasyon odalar?, koruyucu malzeme kullan?m? veya ameliyathane havaland?rmas? gibi) havaland?rma standartlar?na sad?k kal?nmas?,

4. ?ebeke suyunun tam kontrol?.

Hastanelerde kullan?lacak temizlik maddeleri ve dezenfektanlar?n se?iminde Amerika Birle?ik Devletleri?nde ?Environmental Protection Agency (EPA)? taraf?ndan hastane dezenfektan? olarak onay verilmi? olanlar?n tercih edilmesi ?nerilmektedir.

Sa?l?k kurulu?lar?nda, ortam temizli?inin kontrol? amac?yla rutin ?evre k?lt?rleri al?nmamal?d?r.

Hemodiyaliz s?v?lar?n?n kalite kontrol? i?in ve epidemiyolojik verilerin, hastane infeksiyonlar?n?n veya salg?nlar?n?n ortam ile ili?kisi d???n?ld???nde mikrobiyolojik kontrol yap?labilir.

Hastane kullan?m alanlar?, temizlik gereklili?ine g?re be? gruba ayr?lmaktad?r:

1. ?ok y?ksek riskli alanlar,

2. Y?ksek riskli alanlar,

3. Orta d?zey riskli alanlar,

4. D???k riskli alanlar,

5. En az riskli alanlar.

Hastane b?l?mleri i?in risk tan?mlamas? ve temizlik program?n?n esaslar? Tablo 4?te g?sterilmi?tir (Ek 5).

MUTFAK

Mutfak hijyeninin sa?lanmas? ve besin zehirlenmelerinin ?nlenmesi i?in yiyeceklerin haz?rlanmas?, pi?irilmesi, saklanmas?, ta??nmas? a?amalar?nda, yiyecek kaplar?n?n temizlenmesi, y?kanmas? ve kurutulmas? i?lemlerinde, mutfak temizli?inde ve mutfak ?al??anlar?n?n e?itilmesi ve periyodik sa?l?k kontrollerinin yap?lmas?nda gerekli ?nlemler al?nmal?d?r.

1. Yiyeceklerin Haz?rlanmas?, Pi?irilmesi, Saklanmas? ve Ta??nmas?

D?nyada sat??a sunulan besinlerin tahmin edilenden daha ?o?unun zehirlenmeye yol a?an mikroorganizmalarla kontamine oldu?u bilinmektedir. Yiyeceklerin ?nemli bir k?sm? da mutfaklarda kontamine olmaktad?r. Besinlerin kontaminasyonunda zehirlenmeye yol a?an ajanlar?n varl???ndan ziyade, bunlar?n miktar? ?nem ta??maktad?r.

Yiyece?in gram? ba??na d??en bakteri say?s? y?zleri hatta binleri a?t???nda tehlike d?zeyine ula?maktad?r. Bakteriler bir?ok besin ?ekirde?inin i?inde sadece belirli s?cakl?klarda (20-40?C) ?reyebilmektedir. -20?C?de bakteri ?o?almas? durmaktad?r. Bu nedenle etkili bir so?utma i?leminin yap?lmas? besin hijyeni i?in b?y?k ?nem ta??maktad?r. Buzdolab? s?cakl???n?n +4 ve -8?C aras?nda olmas? halinde yiyeceklerde bakteri ?o?almas? yok denecek kadar azd?r. ?yi ?al??mayan veya fazla doldurulmu? bir buzdolab? g?venli so?utma derecesine ula?mayabilir veya s?cak bir yiyece?in so?umas? i?in daha uzun bir s?re gerektirebilir. Bu s?re de bakteri ?o?almas? i?in uygun bir ortam yarat?r.

1. Besin s?cakl??? 40-50?C?ye y?kseldi?inde bakteri ?o?almas? azal?r ve 50?C?nin ?zerinde Clostridium perfringens sporlar? hari? di?er mikroorganizmalar ?l?r. Besinlerin kaynat?lmas? bakteriler i?in ?ld?r?c? niteliktedir. ?i? et, bal?k ve k?mes hayvanlar? tehlikeli bakteriler i?erebildiklerinden pi?irilerek bunlar?n ortadan kald?r?lmas? m?mk?nd?r. Pi?mi? yiyecekler iki saatten daha uzun s?re buzdolab? d???nda tutulursa C. perfringens ?o?almaya devam eder. ?ki saatten uzun s?re d??ar?da kalan yiyecekler tekrar ?s?t?l?rsa bakteri ?o?almas? daha da h?zlan?r. K?mes hayvanlar? Salmonella spp. ile kontamine olabilir. E?er bunlar pi?irilmeden ?nce buzlar? yeterince iyi ??zd?r?lmezse bakteriler ?o?almaya devam eder. C. perfringens gibi bakteriler pi?irme s?ras?nda bile yok edilemeyece?inden yiyeceklerin pi?irme ?ncesi ve sonras?nda en do?ru s?cakl?kta saklanmas? gereklidir.

2. Dikkatlice haz?rlanm?? yiyecekler pi?irildikten hemen sonra t?ketildiklerinde mikrobiyolojik a??dan temiz ve g?venlidir. Ancak tekrar ?s?t?larak t?ketilen yiyeceklerde risk artmaktad?r. Uygun pi?irilmemi? yiyeceklerin saatlerce buzdolab? d???nda bekletildikten sonra tekrar ?s?t?larak t?ketilmesi en ?nemli infeksiyon kayna??d?r. Yiyeceklerin pi?irildikten bir veya iki saat sonra t?ketilmesi halinde yiyecek s?cakl???n?n 40?C?nin alt?na d??mesi nedeniyle ya?amakta olan bakteriler tekrar ?o?almaya ba?layabilir.

3. Bunu ?nlemek i?in yiyecekler 60?C?nin ?st?nde s?cakl?kta tutulmal? veya bekletilmeden buzdolab?na konularak 8?C?ye kadar so?utulmal?d?r. Yiyecekler 0-3?C aras?nda be? g?nden fazla saklanmamal?, s?cakl???n 5-10?C aras?nda olmas? halinde 12 saat i?inde t?ketilmelidir.

4. Pi?mi? ve pi?memi? yiyecekler ayr? buzdolaplar?nda muhafaza edilmelidir. ??nk? pi?mi? yiyecekler, pi?memi? yiyeceklerle tekrar kontamine olabilir.

5. ?i? olarak t?ketilecek yiyeceklerin temiz olarak haz?rlanmas?, uygun bir ?ekilde ta??nmas? ve so?utulmas? halinde gastrointestinal patojenler toksik d?zeylere ula?amamaktad?r. ?i? veya ?i?e yak?n olarak t?ketilecek yiyecekler uygun ta??ma ve so?utmaya ra?men her zaman bu kadar g?venli olmayabilir. Bu nedenle salata ve meyve gibi g?dalar dikkatlice y?kanmal? ve t?ketilmeden ?nce so?ukta tutulmal?d?r.

6. Yumurtalar, Salmonella bakterileri ile kontamine olabilir ve e?er iyi pi?irilmez veya ?i? olarak t?ketilirse besin zehirlenmesine neden olabilir.

7. Yiyeceklerin ta??nmas? s?ras?nda kapal? ta??ma ara?lar? kullan?lmal? veya yiyecekler kontaminasyonu ?nleyecek ?ekilde ?rt?l? olarak ta??nmal?d?r.

2. Yiyecek Kaplar?n?n Temizlenmesi, Y?kanmas? ve Kurutulmas?

Hastanelerde yiyecek kaplar?n?n elde y?kanmas?ndan ka??n?lmal? ve m?mk?n ise elde y?kama yerine merkezi bir bula??k makinesinde y?kama tercih edilmelidir. Elde y?kama zorunlu ise? durulama i?leminin iyi olmas?na ?zen g?sterilmelidir. T?m yiyecek kaplar?, ?atal, b??ak ve ka??klar makinede en az 60?C?de y?kanmal? ve 80?C s?cakl?kta durulanmal?d?r.

Deterjan sol?syonlar? ve durulama suyu s?k s?k de?i?tirilmeli ve s?cak su kullan?lmal?d?r. Y?kama ve durulama bezleri tek kullan?ml?k olmal?d?r.

Yiyecekten yiyece?e kontaminasyon ?o?unlukla et kesici cihazlar ve k?yma makineleri arac?l???yla olmaktad?r. Bunun i?in pi?mi? ve pi?memi? etler ayr? makinelerde i?lem g?rmelidir. Bu makineler her kullan?mdan sonra s?cak su ile y?kanmal?d?r.

3. Mutfak Temizli?i

Mutfa??n taban y?zeyi kolay temizlenebilir bir maddeden yap?lmal? ve korunmal?d?r. Duvarlar ve fayanslar d?zg?n, ge?irgen olmayan ?zelli?e sahip olmal?d?r. Mutfak temizli?i yeni haz?rlanm?? ve uygun oranda suland?r?lm?? deterjanl? sol?syonla yap?lmal?d?r.

Yiyecek haz?rlanan y?zeyler paslanmaz ?elik olmal?d?r. Bu y?zeyler her zaman ayn? i?lem i?in kullan?lmal?, etlerin haz?rland??? y?zeyler sebzelerin haz?rlanmas?nda kullan?lmamal?d?r. ?ki kullan?m aras?nda y?zeyler iyice temizlenip kurulanmal?d?r. E?er y?zeyler iyice temizlenip kurulanm??sa bir?ok gram-negatif bakteri kurulama sonucunda ?lmektedir.

Mutfak temizli?inde dezenfektan kullan?m? genellikle gereksizdir. Salg?n durumunda ?nfeksiyon Kontrol Komitesi taraf?ndan ?nerildi?i takdirde dezenfektan kullan?labilir.

Mutfak temizli?inde kullan?lan temizlik malzemeleri, f?r?a ve s?p?rgeler mutfakta tutulmal?, ancak yiyecek haz?rlanan yerlerde bulundurulmamal?d?r.

4. Mutfak ?al??anlar?n?n E?itilmesi, Sa?l?k Durumu ve Sa?l?k Kontrolleri

1. Mutfak i?lerinde g?revlendirilecek personel ?zellikle tifo ve paratifo, dizanteri, kronik ishal veya son iki y?l i?inde iki g?nden uzun s?ren ishal ve kusma ataklar?, t?berk?loz, cilt d?k?nt?leri, g?z-kulak-burun veya ba?ka cilt b?lgelerinde ak?nt? konusunda sorgulanmal? ve buna ili?kin kay?tlar? bulunmal?d?r.

2. Hastalar ve personelin diyare ve kusma ataklar? kaydedilmeli, nedenleri ara?t?r?lmal?,? gerekli ?nlemler al?nmal?d?r.

3. Yiyeceklerde infeksiyon etkenlerinin yay?lmas?n?n ana yolu mutfak ?al??anlar?n?n elleridir. Eller yiyeceklere dokunmadan ?nce ve tuvalet sonras?nda y?kanmal?d?r. Yiyeceklere dokunmadan ?nce burun, dudaklar ve sa?lara dokunulmamal?d?r. T?rnaklar k?sa olmal?d?r. Eller ?nerilen sabun veya deterjanla ve s?cak suyla y?kanmal?, iyice durulanmal? ve temiz bir ka??t havlu ile kurulanmal?d?r.

4. Yiyecek haz?rlanan yerde mutlaka likit sabun ve deterjan bulundurulmal?d?r. Kat? sabun kullan?l?yorsa iki kullan?m aras?nda kuru bir yerde tutulmal?, s?v? sabun kullan?l?yorsa sabunluk periyodik aral?klarla temizlenmelidir. ?nfeksiyon Kontrol Komitesi?nin ?nermesi halinde antibakteriyel sabun ve deterjanlar kullan?labilir.

5. Mutfak ?al??anlar? ki?isel giyeceklerini temiz tutmal? ve koruyucu k?yafetleri g?nl?k olarak veya daha s?k de?i?tirmelidir. Koruyucu k?yafetler sadece yiyeceklerle temas halinde giyilmelidir.

6. T?m mutfak ?al??anlar? ba?lang??ta ve belirli aral?klarla s?rekli olarak ki?isel hijyen ve mutfak hijyeni konusunda bilgilendirilmelidir.

?AMA?IRHANE

Keten ?ar?aflar, kullan?ld?klar? yerde torbalanmal?d?r. Kanl? ya da v?cut s?v?s? bula?m?? ?ar?aflar ise s?zd?rmaz torbalarda ta??nmal?d?r. ?ar?aflar, 71?C?de 25 dakika y?kanmal?d?r. Daha d???k bir ?s?da y?kan?rsa d???k s?cakl?kl? y?kamalar i?in uygun kimyasallar kullan?lmal?d?r.

ELB?SE

S??ramas? olas? ?eyler ile u?ra??rken s?v? ge?irmeyen elbiseler giyilmelidir. S??ramalar?n ?ok geni? etkili olmas? bekleniyorsa bacak ya da ayak koruyucu kullan?lmal?d?r. Belirli ko?ullar alt?nda elbise ve giyim OSHA?n?n kan kaynakl? patojen son kural? olarak h?k?m alt?na al?nm??t?r. Elbiseler, kontakt ?nlemleri olarak bu alanda etkilili?i kan?tlanmasa da kullan?labilir.

?AR?AF, ?AMA?IRHANE, YEMEK KAPLARI

Kirlenmi? ?ar?aflar hastan?n odas?nda ?ama??r kutusunda ya da kullan?ld??? yerde tutulmal?d?r. S?z?nt?y? ?nleyecek torbalarda, ?antalarda ta??nmal?d?r. Tek kullan?ml?k tabak ve yemek kaplar?n?n, hastalar i?in izolasyona tabi tutulmas? gerekmez. Tekrar kullan?lan tabaklar, bula??k makinesi deterjanlar? ve su ?s?s? kombinasyonu ile? yeterli dekontaminasyon sa?land???ndan g?venle kullan?labilir.

?NER?LER

Bu rehberde verilen ?neriler Amerika Birle?ik Devletleri?nde ?Centers for Disease Control? and Prevention (CDC)??n, kan?ta dayal? t?p ?nerileri ?er?evesinde mevcut bilimsel veriler a?a??daki s?n?flamaya g?re de?erlendirilerek geli?tirilmi?tir:

Kategori IA: Uygulanmas? kuvvetle ?nerilir ve iyi tasarlanm?? deneysel, klinik veya epidemiyolojik ?al??malar ile kuvvetle desteklenmektedir.

Kategori IB: Uygulanmas? kuvvetle ?nerilir ve iyi tasarlanm?? deneysel, klinik veya epidemiyolojik baz? ?al??malar ve kuvvetli bir teorik temel ile desteklenmektedir.

Kategori IC: Yasal d?zenlemelere veya kabul edilir dernek/birlikler taraf?ndan yay?nlanm?? olan standart tan?mlamalar?na gereksinim vard?r.

Kategori II: Uygulanmas? tavsiye edilir ve? klinik veya epidemiyolojik ?al??malar veya teorik temel ile desteklenmektedir.

??z?mlenmemi? durum: ?neri geli?tirilmemi?tir. Fikir birli?i olu?mam??t?r veya etkinli?i hakk?ndaki kan?tlar yetersizdir.

I. Hastane Politikas? ve Kontrol?

A. E?itim

Hasta, personel ve ziyaret?iler i?in uygun e?itim modelleri olu?turulmal?d?r. Kategori IB

B. ?nlemlere uyum

D?zenli olarak ara?t?r?lmal?d?r. Kategori IB

II. Standart ?nlemler

Standart ?nlemler izolasyon rehberlerinin t?m?nde ilk s?ray? al?r, kan ve g?zle g?r?l?r kan i?ersin veya i?ermesin t?m v?cut ??kart?lar? i?in (ter hari?) t?m hastalara uygulanmal?d?r.

A. El y?kama

1. Eldiven giyilsin ya da giyilmesin kan, v?cut s?v?lar?, sekresyon ve eksresyonlarla, kontamine aletlerle temastan sonra eller y?kanmal?d?r. Eldivenler ??kart?ld?ktan sonra, hastadan hastaya ge?erken eller y?kanmal?d?r. Ayn? hastada farkl? v?cut b?lgelerinde ?al???rken eller y?kanmal?d?r. Kategori IB

2. Rutin el y?kamada medikal olmayan sabunlar kullan?lmal?d?r. Kategori IB

3. Salg?n durumunda ya da hiperendemik durumda antimikrobiyal i?erikli sabunlar ya da susuz antiseptik ajanlar kullan?lmal?d?r. Kategori IB

B. Eldiven

Kan, v?cut s?v?lar?, kontamine cihazlarla temasta eldiven giyilmelidir Temiz, steril olmayan eldivenler uygundur. Mukoz membranlar ya da b?t?nl??? bozulmu? deriyle temasta temiz eldiven giyilmelidir. Ayn? hastada farkl? giri?imler i?in eldiven de?i?tirilmelidir. Kullan?m sonras? ?evreye dokunmadan eldiven ??kart?lmal?, eller y?kanmal?d?r. Kategori IB

C. Maske, g?zl?k, y?z siperli?i

Hastaya ait materyallerin s??rama olas?l??? oldu?unda mukoz membranlar? korumak i?in -g?z, burun ve a??z- kullan?lmal?d?r. Kategori IB

D. ?nl?k

Deri ve giysileri s??rayabilen materyale kar?? korumak i?in, temiz steril olmayan ?nl?k giyilmelidir. Kirli ?nl?k ??kart?ld?ktan sonra eller y?kanmal?d?r. Kategori IB

E. Hastada kullan?lan aletler

Tek kullan?ml?k ara?lar uygun bi?imde ortamdan uzakla?t?r?lmal?d?r. Yeniden kullan?labilecek aletler sterilizasyon/dezenfeksiyon olmadan ba?ka bir hasta i?in kullan?lmamal?d?r. Kategori IB

F. ?evrenin kontrol?

Hastanenin rutin bak?m?, temizli?i, dezenfeksiyonunun uygun bi?imde yap?ld??? izlenmelidir. Kategori IB

G. Yatak ?ar?aflar?

?evreyi kontamine etmeden uygun bi?imde ?ama??rhaneye transferi sa?lanmal?d?r. Kategori IB

H. Personel sa?l???

1. Delici-kesici aletlerle yaralanmaya kar?? ?nlemler al?nmal?d?r. ??nenin k?l?f? ya da kapa?? yerine tak?lmaya ?al???lmamal?d?r. ??nenin ucu b?k?lmemeli, yerinden ??kart?lmaya ?al???lmamal?d?r. Kullan?lm?? delici-kesici aletler delinmeye kar?? diren?li kapal? kaplar i?inde biriktirilip uzakla?t?r?lmal?d?r. Kategori IB

2. Direkt a??zdan a?za res?sitasyon yapt?r?lmamal?d?r. Kategori IB

I. Hastan?n yerle?tirilmesi

Hasta ?evreyi kontamine etme potansiyeline g?re yerle?tirilmelidir. Bula?t?r?c?l??? y?ksek olan hastalar tek ki?ilik odalara al?nmal?d?r. Kategori IB

III. Hava Yolu ?nlemleri

Damlac?k ?ekirde?i ile bula?an (< 5 ?m b?y?kl?k) etkenlere kar?? standart ?nlemlere ek olarak uygulan?r.

A. Hastan?n yerle?tirilmesi

Hasta ?zel odaya yerle?tirilmelidir.

1. Negatif hava bas?n?l? oda olmal?d?r.

2. Saatteki hava de?i?imi 6-12 kez olmal?d?r.

3. Odan?n havas? hastanenin di?er b?l?mlerine ??kmadan ?nce y?ksek d?zeyde filtrasyondan ge?irilmeli ya da direkt d??ar? at?lmal?d?r.

4. Oda kap?s? kapal? tutulmal?d?r.

5. ?zel oda yoksa hasta ayn? tan?y? alm?? bir di?er hastayla odas?n? payla?abilir. Bu da uygun de?ilse infeksiyon hastal?klar? uzman?na kons?lte ettirildikten sonra hasta yerle?tirimi yap?lmal?d?r.

B. Solunum ?nlemleri

Pulmoner t?berk?lozlu oldu?u bilinen yada ??phe edilen hastan?n odas?na girerken koruyucu maske (N95 solunum maskesi) tak?lmal?d?r.

K?zam?k ya da su?i?e?i tan?s? alm?? hastalar?n odas?na duyarl? ki?iler ya da imm?nd??k?n ki?iler girmemelidir. Mutlaka girmek durumunda olduklar?nda N95 solunum maskesi ile girmelidirler. Bu etkenlere kar?? ba????k ki?ilerin maske kullanmalar?na gerek yoktur. Kategori IB

C. Hasta transportu

Hasta ?ok gerekmedik?e odas? d???na ??kmamal?d?r. Gerekli hallerde cerrahi maske kulland?r?larak odas? d???na ??kart?lmal?d?r. Kategori IB

IV. Damlac?k ?nlemleri

5 ?m etkenlerle infekte ya da infekte oldu?u d???n?len hastalardan korunmada standart ?nlemlere ek olarak uygulan?r.

A. Hastan?n yerle?tirilmesi

Hasta tek ki?ilik odaya al?nmal?d?r.

E?er tek ki?ilik oda yoksa ayn? mikroorganizmayla infekte ve ba?ka infeksiyonu olmayan bir hastayla ayn? oday? payla?abilir.

?zel oda yok ve oday? payla?abilece?i bir hasta yoksa hasta yataklar? aras?nda en az 1 metre olmal?d?r.

?zel havaland?rma gerekmez.

Odan?n kap?s? a??k kalabilir. Kategori IB

B. Maske

Hastaya 1 metreden daha yak?n ?al???rken maske giyilmelidir. Kategori IB

C. Hasta transportu

Hasta ?ok gerekmedik?e odas? d???na ??kmamal?d?r. Gerekli hallerde cerrahi maske kulland?r?larak odas? d???na ??kart?lmal?d?r. Kategori IB

V. Temas ?nlemleri

Epidemiyolojik olarak ?nemli ve temas yoluyla bula?an bir mikroorganizmayla infekte ya da kolonize hastalara uygulan?r.

A. Hastan?n yerle?tirilmesi

Hasta ?zel odaya al?nmal?d?r. ?zel oda yoksa ayn? mikroorganizmayla aktif infeksiyonu olan bir ba?ka hastayla oda payla??labilir. Her ikisi de uygun olmad???nda servisin di?er hasta pop?lasyonu g?zden ge?irilmeli ve infeksiyon hastal?klar? kons?ltasyonu istenmelidir. Kategori IB

B. Eldiven ve el y?kama

Odaya giri?te temiz, steril olmayan eldivenler giyilmelidir. ?nfektif materyalle (d??k? ya da yara drenaj?) temas sonras?nda eldiven de?i?tirilmelidir. Odadan ??kmadan ?nce eldiven ??kart?lmal?, eller antimikrobiyal i?eren sabunla y?kanmal? ya da susuz el dezenfektanlar? kullan?lmal?d?r. Eldiven ??kart?ld?ktan ve eller y?kand?ktan sonra odada hi?bir yere dokunulmamal?d?r. Kategori IB

C. ?nl?k

?shali olan, ileostomi ya da kolostomisi olan veya yara drenaj? olan hastan?n odas?na girmeden ?nce ?nl?k giyilmelidir. ?nl?k temiz olmal?d?r, steril olmas? gerekmez. Odadan ??kmadan ?nl?k ??kart?lmal?d?r. Kategori IB

D. Hasta transportu

En az d?zeyde olmal?d?r. Mutlak gerekti?inde ?evrenin kontamine olmamas?na ?zen g?sterilmelidir. Kategori IB

E. Hasta ara?-gere?leri

M?mk?nse hastaya ?zel olmal?d?r. Ba?ka hastalara kullan?lacaksa dezenfekte edilmeli ya da steril edilmelidir. Kategori IB

ORTAM TEM?ZL???

I. Hasta Bak?m Alanlar?nda Temizlik ve Dezenfeksiyon Uygulamalar?

A. M?mk?n oldu?unca EPA onayl? dezenfektanlar se?iniz ve ?retici firman?n ?nerilerine g?re kullan?n?z. Kategori IC

B. Kritik olmayan cihaz, malzeme ve y?zeylerin dezenfeksiyonu i?in y?ksek d?zey dezenfektan veya kimyasal sterilizasyon s?v?lar? kullanmay?n?z. B?yle bir kullan?m, toksik kimyasallar i?in tan?mlanm?? olan kullan?m talimatlar?na uygun de?ildir. Kategori IC

C. Kritik olmayan t?bbi malzemenin temizli?i ve bak?m? i?in ?retici firman?n talimatlar?na uyunuz. Kategori II

D. ?retici firman?n ?nerileri yoksa ?unlar? uygulay?n?z:

1. Kritik olmayan t?bbi malzemelerin y?zey temizli?ini bir deterjan/dezenfektan ile yap?n?z. Bu uygulama germisid kullan?m talimatlar? do?rultusunda, EPA onayl? bir hastane dezenfektan? ile yap?labilir. T?berk?losidal etkili bir dezenfektan se?imine, temizlenecek y?zeyin yap?s? ve kontaminasyonun yo?unlu?una g?re karar verilmelidir. Kategori II

2. Geni? y?zeylerin dezenfeksiyonu i?in alkol kullanmay?n?z. Kategori II

3. Hasta bak?m? s?ras?nda eldivenli el ile s?k dokunulan, kan ve v?cut s?v?lar? ile kontamine olmas? olas? y?zeyler ve zor temizlenen alanlar?n temizli?i s?ras?nda kritik olmayan y?zeyler i?in uygun olan koruyucu giysi/malzeme kullan?n?z.? Kategori II

E. Yer, duvar, masa gibi y?zeyleri g?r?n?r kir olmayacak ?ekilde temizlik kurallar?na uygun olarak temizleyin ve kirlendik?e hemen temizleyin. Kategori II

1. Ola?an toz ve kirin yan? s?ra kan-v?cut s?v?lar? ve ?oklu ila? direnci olan mikroorganizmalar?n bulunma olas?l??? olan y?zeylerde genel temizlik i?in ?retilmi? olan EPA onayl? hastane deterjan?/dezenfektanlar? ile tek a?amal? temizlik uygulamas? yap?n. Kategori II

2. Hastalar?n kullan?m alan? olmayan b?lgelerde y?zeylerin su ve deterjan ile temizlenmesi yeterlidir. Kategori II

3. Kap? kolu, elektrik anahtar?, karyola kenarlar? gibi s?k dokunulan y?zeyleri ve hasta tuvaletleri ?evresindeki alanlar?, az dokunulan yerlere g?re daha s?k temizleyin.

4. Hastalar?n kullan?m alan?ndaki duvar, pencere ve perdeleri g?r?n?r kir ve tozlanma oldu?unda temizleyin. Kategori II

F. Hasta bak?m alanlar?nda dezenfektanlar?n buhar formlar?n? kullanmay?n. Kategori IB

G. Hasta kullan?m alanlar?nda, toz, duman, aerosol yay?l?m?na neden olabilecek geni? ortamlara y?nelik temizleme y?ntemlerinden ka??n?n. Kategori IB

H. Temizlik malzemelerinin (paspas, f?r?a, temizlik bezi, deterjan, dezenfektan vb.) etkin kullan?m? i?in ?nerilen prosed?rleri uygulay?n. Kategori II

1. Temizlik malzemelerini/sol?syonlar?n? g?nl?k veya gereksinim kadar haz?rlay?n ve kurumun politika ve prosed?rlerine uygun s?kl?kta yeni haz?rlananlar ile de?i?tirin. Kategori II

2. Her g?n?n ba??nda paspas bez/f?r?alar?n? de?i?tirin; ayr?ca kurum politikalar?n?n gerektirdi?i durumlarda ve ?ok miktarda kan ve v?cut s?v?s? d?k?len alan?n temizli?inden sonra paspas ba?l?klar?n? de?i?tirin. Kategori II

3. Paspas ve temizlik bezlerini kulland?ktan sonra y?kay?n ve tekrar kullanmadan ?nce kurumas?n? bekleyin veya tek kullan?ml?k malzeme kullan?n. Kategori II

I. Ameliyathanedeki son uygulamadan sonra yerleri ?slak vakum veya tek kullan?ml?k paspas ve EPA onayl? hastane dezenfektan? ile temizleyin. Kategori IB

J. Ameliyathane veya izolasyon (infeksiyon kontrol) odalar?n?n giri?inde paspas veya yap??kan y?zeyli malzeme kullanmay?n. Kategori IB

K. ?mm?nd??k?n hastalar?n bulundu?u alanlarda uygun toz alma y?ntemleri kullan?n. Kategori IB

1. Her g?n yatay y?zeylerin tozunu nemli bir bez ve az miktarda EPA onayl? hastane deterjan/dezenfektan? kullanarak al?n. Kategori IB

2. Toz kalkmas?na neden olacak toz alma y?ntemlerinden ka??n?n. Kategori IB

L. Vakumlu temizleyicilerin ve riskli hastalar?n bulundu?u alanda kullan?lan HEPA filtreli vakumlu cihazlar?n bak?m ve onar?mlar?n? yapt?r?n. Kategori IB

M. Koridor zemininin vakum ile temizlenmesi, cilalanmas? ve parlat?lmas? s?ras?nda imm?nd??k?n hastalar?n odas?n?n kap?s?n? kapatarak toz ile temaslar?n? azalt?n. Kategori IB

N. ?ocuk ve yenido?an ?nitelerinde y?zey temizli?i i?in d???k veya orta d?zey dezenfeksiyon uygulan?rken, ?ocuklar?n y?zeyde kalan dezenfektan art?klar?na gereksiz yere maruz kalmamas? i?in, EPA onayl? germisidleri ?retici firman?n talimat ve g?venlik ?nerilerine uygun kullan?n. Kategori IB, IC.

1. Yenido?an?n takip edilmekte oldu?u k?vet, kabin veya ink?bat?rleri kullan?m s?ras?nda dezenfekte etmek i?in, fenol bile?iklerini veya di?er kimyasal germisidleri kullanmay?n. Kategori IB

2. Dezenfektan ile temizlenmi? y?zeyleri (?zellikle fenol bile?ikleri kullan?ld??? zaman) su ile ?alkalay?n. Kategori IB

O. Yenido?an ?nitelerinde fenol bile?ikleri kullan?lmas? gereken durumlarda sol?syonlar? ?retici firman?n ?nerileri do?rultusunda do?ru konsantrasyonda haz?rlay?n veya dil?e edilmi? haz?r sol?syonlar kullan?n. Kategori IB, IC.

II. D?k?len Kan ve V?cut S?v?lar?n?n Temizlenmesi

A. Kan ve v?cut s?v?lar?n?n d?k?ld??? y?zeyleri hemen temizleyin. Kategori IB, IC.

B. Kan ve kan i?eren v?cut s?v?lar? d?k?len yerlerin dekontaminasyonu i?in ?nerilen prosed?rleri uygulay?n. Kategori IC

1. Bu i? s?ras?nda koruyucu eldiven kullan?n ve di?er ki?isel korunma ?nlemlerini uygulay?n. Kategori IC

2. ?ok miktarda kan ve v?cut s?v?s? d?k?lm?? ise bir kullan?ml?k absorban malzeme ile g?r?n?r kiri temizleyip bu materyali belirlenmi?/etiketlenmi? uygun toplama kab? i?inde at?n. Kategori IC

3. Bu b?lgeyi dezenfektan ile ?slat?l?p s?k?lm?? bez veya ka??t havlu ile silip kurumaya b?rak?n. Kategori IC

C. EPA taraf?ndan hastane dezenfektan? olarak onaylanm?? ve t?berk?losidal olarak belgelemi? olan veya EPA?n?n D ve E listelerinde yer alan (HIV ve HBV i?in spesifik olarak kabul edilmi? olan ?r?nler) germisidleri, d?k?len kan ve v?cut s?v?lar?n?n dekontaminasyonu i?in d?zenlenmi? talimatlara uygun olarak kullan?n. Kategori IC

D. EPA onayl? bir sodyum hipoklorid sol?syonu tercih edin; ancak temin edilemez ise sodyum hipoklorid i?eren herhangi bir sol?syon kullan?n.

1. Hasta kullan?m alanlar?nda, d?k?len kan ve v?cut s?v?lar?n? temizledikten sonra g?zenekli olmayan y?zeyler i?in 1/100 dil?syonda (500-615 ppm serbest klor i?erir) sodyum hipoklorid kullan?n. Kategori IB

2. ?ok miktarda kan veya v?cut s?v?s? d?k?ld???nde veya laboratuvarda kan, k?lt?r pla?? gibi bir malzeme ile kirlenme oldu?unda temizlemeden ?nce, germisidin ilk uygulamas? olarak 1/10 dil?syonda (5000-6150 ppm serbest klor sa?lar) sodyum hipoklorid kullan?n. Kategori IB

III. Hal? ve Mobilyalar

A. Sa?l?k kurulu?lar?n?n genel kullan?m ve hasta kullan?m alanlar?ndaki hal?lar?n, bak?m? iyi yap?lm?? olan vakum temizleyiciler ile, toz kalkmas?n? en aza indirecek ?ekilde d?zenli olarak? temizli?ini yap?n. Kategori II

B. Sa?l?k kurulu?unun politikalar?na g?re tan?mlanm?? olan, aerosol olu?umunu en aza indiren ve hi? kir b?rakmayan veya ?ok az kir b?rakan y?ntemler ile hal?lar?n derin temizli?ini yap?n. Kategori II

C. Hasta kullan?m alanlar?nda, insanlar?n ?ok ve s?k ge?ti?i b?lgelerde veya yere bir?eyler d?k?lme olas?l???n?n fazla oldu?u b?l?mlerde (yan?k ?nitesi, ameliyathane, laboratuvar, yo?un bak?m ?nitesi vb.) hal? kullan?m?n? ?nleyin. Kategori IB

D. Hal?n?n ?st?ne d?k?lenler i?in uygun prosed?rleri uygulay?n.

1. Damlayan kan ve v?cut s?v?lar?n? hemen temizleyin. Kategori IC

2. Hal? kaplaman?n ?st?ne kan ve v?cut s?v?lar? d?k?l?rse kaplaman?n o b?lgesini yenisiyle de?i?tirin. Kategori IC

E. Islanan hal?lar?, mantar ?remesini ?nlemek i?in hemen kurutun; 72 saat s?reyle ?slak kalma olas?l??? varsa hal?y? kald?r?n. Kategori IB

F. Sa?l?k kurulu?lar?n?n genel kullan?m veya genel hasta kullan?m alanlar?nda hal?lar?n temizli?i i?in fungisidal veya bakterisidal ?r?nlerin kullan?m? konusunda herhangi bir ?neri yoktur. ??z?mlenmemi? durum

G. ?mm?nd??k?n hastalar?n kald??? b?l?mlerde koridor ve hasta odalar?nda hal? kullanmay?n. Kategori IB

H. Y?ksek riskli hastalar?n bulundu?u b?l?mlerde ve v?cut s?v?lar? ile kontaminasyon riskinin y?ksek oldu?u hasta kullan?m alanlar?nda (?ocuk klinikleri vb.) kuma? kapl? mobilyalar kullanmaktan ka??n?n. Kategori II

I. Genel hasta kullan?m alanlar?nda kuma? kapl? mobilyalar?n kullan?m? konusunda bir ?neri yoktur. ??z?mlenmemi? durum???

1. Kuma? kapl? mobilyalar?n bak?m?n? yapt?r?n. Kategori II

2. Kuma? kapl? mobilyalar?n y?rt?k ve deliklerini tamir ettirerek y?zey b?t?nl???n? sa?lay?n. Kategori II

3. Hasta odas?ndaki kuma? kapl? mobilyada? temizlenmeyi gerektiren g?r?n?r kirlenme veya v?cut s?v?lar? ile kontaminasyon olur ise, mobilyay? genel kullan?m alan?na ??kar?p kirlenmenin cinsine ve kuma??n yap?s?na uygun ?ekilde temizleyin. Kategori II

IV. Hasta Kullan?m Alanlar?ndaki ?i?ekler

A. ?mm?nkompetan hastalar?n bulundu?u alanlarda ?i?ek ve saks? bitkilerinin k?s?tlanmas?na gerek yoktur. Kategori II

B. ?i?ek ve saks? bitkilerinin bak?m? ile g?revlendirilen personel hasta bak?m?na do?rudan kat?lmamal?d?r. Kategori II

C. Hasta bak?m? veren personelin ?i?ek bak?m? ile ilgilenmesi ka??n?lmaz ise, bu personele ?i?ekle ilgili i?lemler s?ras?nda eldiven giymesi ve eldiveni ??kartt?ktan sonra el hijyenine dikkat etmesi gerekti?ini bildirilmelidir. Kategori II

D. ?mm?nd??k?n hastalar?n bulundu?u b?l?mlerde taze veya kuru ?i?ek ve saks? bitkilerinin bulunmas?na izin vermeyin.

V. Ha?ere Kontrol?

A. Mutfak, kafeteryalar, ?ama??rhane, ameliyathane, merkezi sterilizasyon ?nitesi, ambarlar, in?aat alanlar? gibi ha?ere bulunma olas?l??? y?ksek olan b?l?mleri ?nceleyen ?ha?ere kontrol program?? haz?rlanmal?d?r.

B. D??ar? a??lan pencerelere sineklik tel tak?lmal? ve telin sa?lam kalmas? sa?lanmal?d?r. Kategori IB

C. Sa?l?k kurulu?unun gereksinimine g?re ha?ere kontrol? i?in tasar?m yapacak, g?venlik belgesi olan bir ha?ere kontrol merkezi ile irtibat kurulmal?d?r. Kategori II

D. Gece boyunca bekleyecek olan laboratuvar materyalleri (?rne?in; balgam yayma preparat?) a?z? kapal? kaplara koyulmal?d?r. Kategori II

V. ?nemli Patojenler (VRE, MRSA vb.)??????????

A. Temizlik ve dezenfeksiyon i?lemleri s?ras?nda, ?nerilen el hijyeni, ki?isel korunma ve izolasyon ?nlemlerine uyulmal?d?r. Kategori IB

B. Antibiyotik diren?li gram-pozitif koklar (metisilin diren?li S. aureus, vankomisin orta duyarl? S. aureus, vankomisine diren?li enterokok) ile ?evrenin kontaminasyonunu ?nlemek i?in standart temizlik ve dezenfeksiyon protokolleri kullan?lmal?d?r.

1. Hasta bak?m alanlar?nda s?k dokunulan yerlerin (karyola kenarlar?, komodinler, tabelalar, kap? kollar? vb.) temizlik ve dezenfeksiyonuna ?zel dikkat g?sterilmelidir. Kategori IB

2. Temizlik elemanlar?n?n, temizlik ve dezenfeksiyon prosed?rlerine uyulmas? sa?lanmal?d?r.

3. Dezenfekte edilecek y?zeye uygun (d???k veya orta d?zey dezenfeksiyon gereklili?i), EPA onayl? kimyasal germisidleri ?retici firman?n ?nerileri do?rultusunda kullan?lmal?d?r.

4. ?oklu diren?li mikroorganizmalar?n bulundu?u yerlerde ?apraz ge?i?i en aza indirebilmek i?in, hasta bak?m? s?ras?nda temas ?nlemlerinin uygulanmas? gereken durumlarda tek kullan?ml?k malzeme kullan?lmal?d?r. Kategori IB

5. Bu y?zey temizlik ve dezenfeksiyon ?nlemleri VRSA ile infekte veya kolonize hastalar?n ?evresi i?in de uygulanmal?d?r. Kategori II

C. VRE bulunan hastalar?n yatt??? odalar?n temizlik ve dezenfeksiyonundan ?nce ve sonra y?zey k?lt?rlerinin al?nmas? hastane politika ve prosed?rlerinin etkinli?ini de?erlendirmek i?in gerekli olabilir. Kategori II

1. Y?zey k?lt?rlerini almadan ?nce infeksiyon kontrol ekibinden ve laboratuvardan onay al?n. Kategori II

2. ?nfeksiyon kontrol ekibi klinik laboratuvar temsilcisi ile birlikte ?evre k?lt?rlerinin al?nmas?na nezaret etmelidir. Kategori II

D. ?evre y?zeylerini ve t?bbi malzemeyi temel kurallara uygun olarak ve EPA onayl? dezenfektanlar? ?retici firman?n talimatlar?na g?re kullanarak iyice temizleyin. Kategori IB, IC

E. Hasta ??kart?lar? (solunum sekresyonlar?, d??k? vb.) ile y?zeylerin kontaminasyonunu en aza indirebilmek i?in hasta yak?n? ve ziyaret?ilerini el hijyeninin ?nemi konusunda uyar?n. Kategori II

F. Sterilizasyon amac?yla kullan?lan s?v? kimyasallar gibi y?ksek d?zey dezenfektanlar? ortam temizli?i i?in kullanmay?n; b?yle bir kullan?m, kimyasallar?n toksisitesi nedeniyle, ?nerilen talimatlara uygun de?ildir. Kategori IC

G. Clostridium difficile sporlar?n? inaktive edebilen EPA onayl? bir ?r?n bulunmad??? i?in, surveyans ve epidemiyolojik veriler ile hasta bak?m alanlar?nda C. difficile?nin ge?i?inin g?sterildi?i ?al??malara dayanarak, b?yle durumlarda ortam dezenfeksiyonu amac?yla hipoklorid sol?syonlar? kullan?n.

H. C. difficile?nin ?evresel kontrol? ile ilgili olarak EPA onayl? hastane dezenfektanlar?n?n kullan?m?na y?nelik bir ?neri yoktur. ??z?mlenmemi? durum

I. ?ocuk klinikleri ve imm?nd??k?n hastalar?n bulundu?u b?l?mlerde respiratuar ve enterik vir?sler ile ?evrenin kontaminasyonunu ?nlemek i?in standart temizlik ve dezenfeksiyon prosed?rlerini uygulay?n. Kategori IC

J. V?cut s?v?lar? ile kontamine olan y?zeyleri temizleyin; temizlenen y?zeye EPA onayl? bir hastane dezenfektan?n? ?retici talimatlar? do?rultusunda kullanarak, d???k veya orta d?zey dezenfeksiyon uygulay?n. Kategori IC

K. Y?zeylerin kontaminasyonunu azaltmak i?in tek kullan?ml?k uygun koruyucu ?rt?ler kullan?n. Kategori II

L. EPA onayl? ?r?nlerin etkilemedi?i Creutzfeldt-Jakob hastal??? (CJH) etkeninin ?evreyi kontamine etmesini ?nlemek i?in temizlik ve dezenfeksiyon prosed?rleri geli?tirin ve uygulay?n. Kategori II

1. ??pheli veya kan?tlanm?? CJH olan hastan?n odas?nda santral sinir sistemi dokusu ile ?evre kontaminasyonu s?z konusu de?il ise rutin temizlik ve terminal dezenfeksiyon i?in ek ?nleme gerek yoktur. Kategori II

2. ??pheli veya kan?tlanm?? CJH olan hastaya m?dahale yap?lan ameliyathanede veya otopsi alan?nda doku art?klar?n? uzakla?t?rd?ktan sonra 1N sodyum hidroksid veya 10000-20000 ppm serbest klor i?eren (1/5 dil?syon) sodyum hipoklorid ile dekontaminasyon uygulay?n?z.

a. Bu i?lem i?in kullan?lan kimyasal ajan 30-60 dakika s?resince y?zeyde kalmal?d?r.

b. Kimyasal maddeyi bir absorban ile uzakla?t?r?n ve y?zeyi bol su ile iyice y?kay?n.

c. Absorban materyali uygun at?k kutusu i?inde at?n.

3. Otopsi masas? ve ?evre y?zeylerde v?cut maddeleri ile kontaminasyonu azaltmak i?in ge?irgen olmayan ?rt?ler kullan?n. Kategori II

M. Kan d?k?len y?zeylerin temizlik ve dekontaminasyonu i?in ikinci b?l?mde anlat?lan standart y?ntemleri uygulay?n. Kategori IC

1. Y?zeylerin temizlik ve dekontaminasyonu i?i s?ras?nda bireysel koruyucu malzemeleri kullan?n. Kategori IC

2. Kullan?lan bireysel koruyucu malzemeleri rutin at?k prosed?r?ne g?re at?n veya tekrar kullan?ma uygun olanlar? dekontamine edin. Kategori IC

EL H?JYEN?

Deri Anatomisi ve Flora

Deri yakla??k olarak 1.5 metre kare alana sahip v?cudun en b?y?k organ?d?r. Biyolojik olarak canl? ve ?l? tabakalardan olu?an deri v?cut savunmas?n?n da en ?nemli silah?d?r. Deride iki t?r bakteri grubu bulunmaktad?r.

I. Kal?c? flora: Daimi flora olarak da tan?mlanan bu mikroorganizma toplulu?u deride inat?? kolonizasyonlar yapar. Bu mikroorganizmalar?n ?o?u derinin ?st tabakalar?nda yerle?irken %10-20?si daha derin tabakalara yerle?ir. Bakteri miktar? v?cudun de?i?ik b?lgelerinde farkl? yo?unluktad?r. Sa?l?k personelinin ellerindeki total bakteri say?s? 3.9 x 10⁴-4.6 x 10⁶ aras?ndad?r. Su ve sabun ile yap?lan mekanik el y?kama i?lemlerinden sonra bu bakteri toplulu?unda fazla miktarda azalma olmaz. Bu floran?n karakteristik ?yeleri S. hominis, S. capitis ve S. epidermidis gibi koag?laz-negatif stafilokoklar, Micrococcus, Propniobacterium?lar ve Corynebacterium?lard?r. Bu mikroorganizmalar deri d???nda hastal?k olu?turmazlar, derideki olu?turduklar? infeksiyonlar s?n?rl?d?r. Ancak deri b?t?nl???n?n bozulmas? halinde, imm?n sistemi bask?lanm?? hastalarda veya invaziv enstr?man uygulanan hastalarda ciddi infeksiyonlara neden olabilirler.

II. Ge?ici flora (kontaminasyon): Hastaya ait sekresyonlar ile kontamine ara? ve gere?lerden sa?l?k personelinin eline bula?an ve derinin y?zey k?sm?na yerle?en mikroorganizmalard?r. Bu mikroorganizmalar deride uzun s?re ya?ayamazlar ve ?o?almazlar. Ancak hastadan hastaya bula?acak kadar eller ?zerinde canl?l?klar?n? korurlar. Hastane infeksiyonlar?na sebep olan mikroorganizmalar bu grupta yer almaktad?r.

Alkol Bazl? El Antiseptikleri

H?zl? antimikrobiyal etkileri, geni? spektrumlu olmalar?, daha iyi tolere edilmeleri ve uygulama kolayl??? nedeniyle g?n?m?zde t?m d?nyada el antiseptikleri ?zellikle de alkol bazl? olanlar uygulama alan?na girmi?tir ve CDC el hijyeni rehberlerinde yerini alm??t?r. Uygulama i?in lavabo gerekmemektedir. Hasta ba??nda kolayl?kla uygulanabilmektedir ve uygulama esnas?nda sa?l?k personelinin ?niformalar?nda kontaminasyon olu?mamaktad?r. Cilt irritasyonu da su ve sabundan daha azd?r. ?e?itli ?lkelerde yap?lan ?al??malarda el dezenfektanlar?n?n sa?l?k personelinin el hijyenine uyumunu art?rd??? g?sterilmi?tir.

Sa?l?k personeli kaynakl? hastane infeksiyonlar?n? ?nlemede basit sabun ve su ile el y?kaman?n el antiseptikleri ile kar??la?t?r?ld??? bir?ok ?al??ma yap?lm??t?r. Bunlar?n bir?o?unda el antisepti?i kullan?m?n?n infeksiyonlar? ?nlemede sabun ve suyla yap?lan el y?kamaya ?st?n oldu?u g?sterilmi?tir. ?rne?in ellerden rotavir?s?n eliminasyonunda alkol bazl? el antiseptikleri su ve sabundan 100 kat daha etkin bulunmu?tur. Ayr?can s?v? sabunlar?n kontaminasyonuna ba?l? hastane infeksiyonu salg?nlar? rapor edilmi?tir. El dezenfektanlar?nda bu t?r kontaminasyon ?ok nadirdir. Yap?lan ?al??malarda i? yo?unlu?u artt?k?a sa?l?k personelinin basit infeksiyon kontrol ?nlemleri ve el hijyeni konusunda dikkatinin azald??? g?sterilmi?tir. Dolay?s? ile bu ?al??malarda artm?? i? y?k? ile hastane infeksiyonlar? aras?nda korelasyon g?sterilmi?tir.

El Antisepsisinde Kullan?lacak ?r?nler

Gerek hijyenik tip gerekse cerrahi tip el hijyeninde kullan?lan ajanlar antiseptik ?zelli?e sahip maddelerdir. Mekanik etki ile kir ve bakterileri azaltman?n yan? s?ra, kimyasal etki ile bakterileri ?ld?r?rler veya ?remelerini durdururlar. Bir ba?ka ifade ile bakteriyostatik veya bakterisidal etkinli?e sahiptirler. Bu ila?lar?n etkinlikleri ortam?n fiziki ?artlar? kadar, ortamdaki organik ve inorganik maddelerin varl???na da ba?l?d?r. Bu nedenle ister hijyenik tarzda ister cerrahi tipte el dezenfeksiyonu olsun, ?nce ellerdeki g?zle g?r?n?r kirler su ve sabun ile yap?lan mekanik y?kama i?lemi ile uzakla?t?r?lmal?, daha sonra uygun antiseptiklerle muamele edilmelidir.

1. Alkoller: %50-70?lik alkol i?eren sol?syonlar eldeki bakterileri ?ld?rmek ve inhibe etmek konusunda son derece etkilidir. G?n?m?zde ?zellikle Avrupa ?lkelerinde el hijyeninde alkoll? ?r?nler kullan?lmaktad?r. Etanol, izo ve n-propanol bu ama?la tercih edilir. Butanol, aromatik alkoller ve benzil alkol, alkoll? el dezenfektanlar?nda sinerjik etki elde etmek i?in ek olarak kullan?l?r.

Etki mekanizmas? ve spektrum: Temel etki mekanizmas? protein denat?rasyonudur. Gram-pozitif ve gram-negatif mikroorganizmalara, mikobakterilere ve bir?ok vir?se kar?? g??l? ve h?zl? ?ld?r?c? etkinli?e sahiptirler. Kuduz vir?s? hari? zarfl? vir?slerin ?o?unu [?rne?in; Herpes simpleks vir?s, ?human immunodeficiency virus (HIV)?, influenza vir?s, respiratuar sinsityal vir?s ve vaccinia vir?s] inaktive ederler. Hepatit B ve C vir?slerine etkileri daha d???k olmakla birlikte bu vir?sleri de inaktive ederler. Zarfs?z vir?slere etkili olabilmeleri i?in uzun s?re ve y?ksek konsantrasyonda temas etmeleri gereklidir.

Kuru bakteri sporlar? alkollerin i?erisinde uzun s?re canl? kalabilir. Protozoon ookistlerine de etkisizdirler. Alkollerin kal?c? etkileri yoktur. 3-5 dakikal?k alkol ile temas sonras? kal?c? bakteriyel floran?n tekrar ?o?almas? birka? saat s?re al?r. ?e?itli alkollerin etkinlikleri de farkl?d?r, etkinlik s?ralamas? n-propanol > isopropanol > etanol ?eklindedir. Ayn? etkinlik derecelerini elde etmek i?in %42 n-propanol= %60 isopropanol= %77 etanol konsantrasyonlar? gereklidir.

Metanol gerek toksik ?zelli?i gerekse d???k aktivitesi nedeniyle el dezenfektan? olarak tercih edilmez. Alkollere baz? ilaveler yap?larak antibakteriyel aktiviteleri art?r?labilir. ?rne?in; %1 hidrojen peroksit ilavesi ile aktivite 0.26 log artar ve sporosidal etki de sa?lan?r. %1-2 iyot ilavesi de aktiviteyi art?r?r ancak irritan ?zelli?i vard?r. Di?er dezenfektanlar?n ilavesi de alkollerin aktivitesini art?rabilir.

Alkoller eldeki organik maddelerin miktar?na ba?l? olarak inaktive edilirler. Bu nedenle kirli eller ?nce mutlaka sabun ve su ile y?kan?p kurutulmal? sonra alkolle muamele edilmelidir.

En ?nemli istenmeyen ?zellikleri cilt kurulu?u yapmalar?d?r. Bu yan etkilerinden korunmak i?in gliserol ve u?ucu slikon ya?lar? gibi nemlendiriciler ilave edilir. Alkol bazl? el antiseptikler kolayca yanabilir. Bu nedenle saklama ve kullanma esnas?nda dikkatli olmak gerekir.

2. Klorheksidin glukonat: Kimyasal olarak katyonik bisguanid bile?imidir. En s?k suda ??z?nebilen diglukonat tuzu kullan?l?r ancak asetat formu da kullan?lmaktad?r. Tween 80, sabunlar, fosfat ve nitrat gibi baz? iyonik olmayan kimyasallarla ge?imsizli?i vard?r. Ayr?ca p?y, kan, serum, s?t gibi baz? protein maddeler klorheksidinin etkisini azalt?r. Avrupa ve Amerika?da uzun y?llardan beri kullan?lmaktad?r.

Etki mekanizmas? ve spektrum: Klorheksidin bakterilerde h?cre duvar?n? y?kar ve sitoplazmada presipitasyona yol a?ar. Antimikrobiyal spektrumu geni?tir. Ancak gram-pozitif bakterilere etkinli?i daha iyi, gram-negatif bakterilere ve mantarlara olan etkinli?i daha d???kt?r. Mikobakterilere kar?? zay?f aktivite g?sterirler. Sporosidal etkileri yoktur.

Antibakteriyel etkisi alkollerden daha yava?t?r ancak y?zeylere olan afinitesinden dolay? kal?c? etkisi ?ok g??l?d?r. Bu y?n? ile cerrahi el dezenfeksiyonunda tercih edilir. Derinin stratum corneum tabakas?na ba?lanarak alt? saat gibi uzun bir s?re kal?c? etkinlik yarat?r. Yo?un bak?m ?nitelerinde basit sabun yerine klorheksidin kullan?lmas? ile hastane infeksiyonlar?n?n azalt?ld??? g?sterilmi?tir. ?n vitro ?al??malarda zarfl? vir?slere kar?? g??l? etkinlik tespit edilmi?tir. Su veya alkol i?erisinde kullan?ma sunulmu? %2, %4, %0.5?lik dil?syonlar? mevcuttur. Yap?lan in vitro ?al??malarda sudaki %2 ve %4?l?k dil?syonlar? aras?nda etkinlik y?n?nden ?ok fark g?r?lmemi?tir. Ortamdaki organik maddelerden minimal etkilenir. Katyonik yap?da oldu?undan s?lfatlar ve nitratlar gibi sularda ve el kremlerinde bulunan inorganik y?zey aktif anyonlardan etkilenirler. Aktiviteleri pH 5.5-7.0 aras?nda maksimumdur. Bu nedenle farkl? cilt pH?s?na sahip ki?ilerde aktivite de farkl?d?r. ≥ %1 konsantrasyonlar?n?n g?ze temas?ndan ka??nmak gerekir, ciddi konjunktivit ve korneada hasara neden olabilir. Orta ve i? kulak cerrahisinde ototoksisite nedeniyle kullan?lmamal? beyine direkt temastan sak?n?lmal?d?r.

3. Heksaklorofen: Toksik yan etkileri nedeniyle s?k kullan?lmayan bir ?r?nd?r.

Etki mekanizmas? ve spektrum: Klorlanm?? bisfenold?r. Klorheksidindekine benzer bir mekanizma ile y?ksek konsantrasyonlarda h?cre membranlar?n? tahrip eder ve sitoplazmay? prespite eder. Genel olarak bakteriyostatik etkinli?e sahiptir. Ancak gram-pozitif mikroorganizmalara kar?? daha aktif olup bakterisidal etkinlik g?sterir. Bakteri sporlar?na mikobakterilere, mantarlara ve vir?slere zay?f aktivite g?sterir. Deriye afinitesi nedeniyle uzun s?reli etkinlik g?r?l?r. Ancak uzun s?re kullan?mda etkinlik azal?r. Ayr?ca, irritan ve ?evreye olan zararl? etkileri nedeniyle ?ok tercih edilmezler. Su i?erisinde %3?l?k dil?syonlar? kullan?lmaktad?r. Aktivitesi yava?t?r. Bu? nedenle birka? kere ve iki-?? dakika gibi uzun s?reli kullan?lmas? ?nerilir.

4. ?yodin ve iyodoforlar: Do?al iyot elementi yakla??k olarak 150 y?ldan beri infeksiyonlar?n ?nlenmesinde ve yara tedavisinde kullan?lmaktad?r. ?yodoforlar iyi tolere edildikleri ve diren? geli?imi bildirilmedi?i i?in g?n?m?zde el ve deri antisepsisinde, operasyon ?ncesi ve sonras?nda cerrahi yara ve deri infeksiyonlar?n?n tedavisinde yayg?n olarak kullan?lmaktad?r.

Etki mekanizmas? ve spektrum: Bakteri sporlar? dahil geni? etki spekturumuna sahiptir. H?cre duvar?na penetre olan iyot oksidatif yolla bakterilerde elektron transportunu bozar. ?nemli bir ?zelli?i dil?e edilmi? hallerinde serbest iyot miktar? artt??? i?in antimikrobiyal aktivite konsantre hallerinden daha y?ksektir. El dezenfektan? olarak kullan?lan iyodoforlar?n ?o?u %7.5-10?luk povidon iyot i?erir. En s?k tercih edilen iyodofor olan povidon iyot cilt floras?n? %60 isopropanol kadar inhibe eder ancak s?v? sabunlar i?indeki aktivitesi ?ok d??mektedir.

Gram-pozitif ve negatif mikroorganizmalar ?zerine bakterisidal etkinlikleri vard?r. Sporlar ?zerine etkilidir ancak bu etki ?ok yava? oldu?u i?in el dezenfeksiyonunda pek ?nemi yoktur. Mikobakterilere mantarlara ve vir?slere kar?? alkollerden daha d???k aktivite g?sterirler. Enterovir?slere etkili de?ildir. Ancak MRSA ve VRE?ler gibi yeniden ?nem kazanan bakterilere kar?? olduk?a g??l? aktiviteye sahipler. Organik maddeler antimikrobiyal aktivitelerini azalt?r ?zellikle kan aktivitesini tamamen ortadan kald?rabilir. Bu nedenle kirli ellerin ?nce mekanik olarak y?kanmas? ?artt?r. Ayr?ca saklama s?ras?nda da etkinlikleri azalabilir.

B?t?nl??? bozulmam?? ciltten ve mukozalardan absorbe olabilece?inden uzun s?re kullan?ma ba?l? hipotiroidi ve allerjik reaksiyonlar geli?ebilir.

5. Paraklorometaksilenol: Klorksilenol olarak ta tan?mlan?r. Ksilenole bir halojen molek?l?n?n ilavesi ile olu?turulmu?tur.

Etki mekanizmas? ve spektrum: Bakterilerde h?cre duvar?n?n ve membranlar?n yap?s?n? bozar. Antimikrobiyal etkinlik h?z? orta veya d???k dereceli olarak kabul edilir. Kal?c?l?k bir-iki saattir. Etkinlik klorheksidine benzemekle birlikte daha zay?ft?r. Gram-pozitif bakterilere kar?? sa?lanan g??l? etkinlik gram-negatif bakterilere kar?? g?sterilemez. Hatta gram-negatif bakteriler aras?nda ?nemli diren? geli?imi s?z konusudur. El ve deri antisepsisi amac?yla haz?rlanm?? %0.5-3.75 konsantrasyonlarda sol?syonlar? mevcuttur.

6. Triklosan: 5-chloro-2- (2,4-dichlorophenoxyl) fenol bir difenileterdir. Suda ??z?n?rl??? iyi de?ildir. Fakat alkollerin i?inde ve anyonik sabunlar?n i?inde iyi ??z?n?r. Tween 80 ve lesitin ile ge?imsizdir.

Etki mekanizmas? ve spektrum: Gram-pozitif ve gram-negatif mikroorganizmalarda sitoplazmik membran? tahrip eder. Pseudomonas aeruginosa?ya kar?? etkinli?i yoktur. Bakteri sporlar?, mikobakteriler ve vir?slere kar?? d???k aktivite g?sterirler. Mayalara kar?? etkinli?i iyi iken, Aspergillus gibi k?f mantarlar?na kar?? etkisi ?ok d???kt?r. Temel olarak bakteriyostatiktir. Bakterisidal etkinlik k?sa s?reli ve orta derecelidir. Bu etkiyi sa?lamak i?in uzun s?re temas gereklidir. %1?lik konsantrasyonlar? MRSA?ya kar?? etkili bulunmu?tur. Hijyenik ve cerrahi el antisepsisinde alkollerle (%0.2-0.5) ve deterjanlarla kombine formlar? kullan?lmaktad?r. Ayr?ca sabun ve deodorant formunda v?cut bakterilerinin say?lar?n? azaltmakta kullan?l?r. Kozmetik olarak kullan?ld???nda, aromatik ?r?nler yapan kokuya neden olan bakterileri ortadan kald?r?r. El antisepsisinde %0.3-2?lik sol?syonlar? kullan?lmaktad?r. Sabun formu %2 konsantrasyonda ajan i?erir. D???k konsantrasyonlar?nda ciddi deri yan etkileri g?r?lmez. Derideki organik materyalden az da olsa etkilenir ve inaktive olur.

Yukar?da bahsedilen antiseptiklere ilave olarak kuarterner amonyum bile?ikleri de kullan?lm?? ancak etkinliklerinin d???k olmas?, allerjik etkileri ve ?evreye olan zararl? etkileri nedeniyle g?n?m?zde tercih edilmemektedir.

El antisepti?i olarak kullan?lan maddeler ve antimikrobiyal etkinlikleri Tablo 5?te verilmi?tir (Ek 5).

El Antiseptiklerinin Kullan?m?

El antiseptikleri kuru ve temiz olan ellere 3-6 mL uygulanmal?d?r. Az miktarlar (0.2-0.5 mL) el y?kama kadar etkili de?ildir. Uygulanan ?r?n eller kuruyana kadar ovulmal?d?r. Bu i?lem yakla??k 30 saniye kadard?r. El dezenfektanlar?n?n kullan?m?ndan hemen sonra eller y?kanmamal?d?r. ?ki uygulama aras?nda e?er eller g?zle g?r?l?r bir ?ekilde kirlenmi? ise y?kanmal?d?r. Ayr?ca ?al??ma saatlerinin ba?lang?c?nda ve bitiminde de eller y?kanmal?d?r. Bu i?lem i?in de alkali ve medikal olmayan sabunlar kullan?labilir. El y?kama suyu ?ok s?cak veya so?uk olmamal?, ?l?k olmal?d?r. Y?kama s?resi t?m g?r?n?r kirleri uzakla?t?racak kadar uzun ama m?mk?n oldu?u kadar da k?sa olmal?d?r. Rutin el y?kamada f?r?a kullan?lmamal?d?r. El antiseptikleri veya s?v? sabun kaplar? bo?ald?k?a ?zerine ilave yap?lmamal?, her bo?almadan sonra tekrar kullan?lacak kaplar mekanik olarak temizlenip dezenfekte edilmelidir.

El bak?m kremleri ve losyonlar? el hijyeni i?lemlerinin aras?nda ?zellikle n?bet de?i?im zamanlar?nda uygulanmal?d?r. Eldiven giyilmeden ?nce eller kuru olmal?, eldivenler de gerekli oldu?u s?rece elde kalmal?d?r.

Elde bulunan y?z?k ve saatlerin alt?nda bakterilerle yo?un kolonizasyon oldu?u g?sterilmi?tir. Bir y?z?k varl???nda kontaminasyon riski 2.6 kat, birden fazla y?z?k varl???nda ise 4.6 kat artmaktad?r. Cerrahi el hijyeninde y?z?k mutlaka ??kart?lmal?, hijyenik el y?kama ve el antisepsisinde ise ??kart?lmas? tercih edilmelidir.

El dezenfeksiyonunda alkol emdirilmi? mendiller, antimikrobiyal madde i?eren sabunlarla y?kama kadar etkin bulunmu?tur. Ancak alkol bazl? el dezenfektanlar? kadar etkili de?ildir ve g?n?m?zde el hijyeni rehberleri taraf?ndan da ?nerilmemektedir. Alkol i?eren jellerin de alkol bazl? s?v? el dezenfektanlar? kadar etkili olmad??? g?sterilmi?tir; bu nedenle s?v? el dezenfektanlar?n?n yerine kullan?lmalar? ?nerilmemektedir. Ancak y?ksek alkol konsantrasyonu i?erenlerin etkinli?inin daha iyi oldu?u g?sterilmi?tir. Yap?lan e?itim ?al??malar? ile el hijyeninde alkol bazl? el dezenfektanlar?n?n kullan?m oran? art?r?lm?? ayr?ca ellerde g?r?len irritasyonda herhangi bir art?? saptanmam??t?r.

FEBR?L N?TROPEN?K HASTADA ?ZOLASYON

?mm?nd??k?n hastalarda ?zel ?nlemler gereken belirli alt gruplar vard?r;

1. Ciddi n?tropenisi olan hastalar (n?trofil < 100/mm³),

2. Allojenik kemik ili?i nakli yap?lanlar,

3. Y?ksek doz kemoterapi alan hastalar.

Bu olgularda nelere dikkat edilmelidir?

A. Bu hastalar?n ameliyat edilmesi ya da di? tedavisi yap?lmas? gerekiyorsa sabah ilk olarak al?nmal?d?r.

B. E?er bekleme odas?nda beklemeleri gerekiyorsa ilk hasta olarak al?nmal? ve kalabal?k ise maske takmal?lard?r.

C. Hasta ki?ilerle temaslar? minimumda tutulmal?d?r.

El y?kama: El y?kama standartlar?na uyulmal?, her hastadan ?nce eller y?kanmal?d?r. Eldiven ile hasta muayenesi el y?kamaktan vazge?meyi gerektirmez. Eldiven ??kart?ld?k?a eller y?kanmal? ve her hastada eldiven de?i?tirilmelidir.

Her hasta odas?nda, muayene odas?nda ve i?lem odalar?nda el y?kama yeri olmal?d?r. Bunlar?n tasar?m? ?nerilen standartlara uygun olmal?d?r.

?nl?k, maske, galo? kullan?m?: Kan ya da di?er v?cut s?v? ve salg?lar?n?n s??ramas? ihtimali olan her durumda standart ?nlemler gere?ince ?nl?k giyilmeli, cerrahi maske ve g?zl?k tak?lmal?d?r. Bunlar esas olarak hastaya infeksiyon bula??n? de?il, sa?l?k personelini korumaya y?nelik ?nlemlerdir.

Maske ve galo? kullan?m? imm?nd??k?n hastalarda ?nerilen bir yakla??m de?ildir. Ancak hastan?n ?evresinde solunum yolu ile bula?an infeksiyonu olanlar varsa hastan?n maske takmas? ?nerilebilir.

?i?ek: Bu hastalara taze ya da kuru ?i?ek getirilmesi yasaklanmal?d?r.

Havaland?rma: Laminar hava ak?ml? odalar tek y?nl? hava hareketi sa?lar, hava HEPA filtreleri yolu ile girer kanallar yolu ile ??kar. Saatte 500 kez hava d?n?m? sa?lar ve  0.5 ?m partik?lleri %99.7 etkinlikle ortadan kald?r?r.

Laminar hava ak?ml? odalarda kalan k?k h?cre nakli hastalar?nda Aspergillus epidemileri s?ras?nda bula? riskinin azald??? g?sterilmi? ancak aplastik anemi hastalar? d???nda mortalitede azalma g?sterilememi?tir. Son y?llarda aplastik anemi nakillerinde mortalite ?ok d??t??? i?in bunun da ?nemi kalmam??t?r. Bu nedenle art?k gerek otolog gerekse allojeneik nakillerde Laminar hava ak?m? ?nerilmemektedir.

K?k h?cre nakli hastalar?nda, merkezi ya da hareketli HEPA filtreli tek ki?ilik odalar yeterlidir. Odalar?n ?zellikle pencereleri s?k?ca kapat?lmal?d?r. Hava de?i?im oran? y?ksek olmal? ve saatte 12 ve ?zeri de?i?im sa?lanmal?d?r.

D??emeler: Hal? kullan?lmamal?d?r. Duvar ve di?er d??emelerde delikli kaplama malzemeleri kullan?lmamal?, kullan?lan malzemeler kolay y?kan?r ve toz tutmaz ?zellikte olmal?d?r. Taban kaplama malzemeleri bakteri ta??rsa da kuru olduklar? s?rece infeksiyon kayna?? olma riskleri azd?r. Bu malzemeler d?z, kolay y?kan?r, suya diren?li olmal?d?r.

KAYNAKLAR

American Institute of Architects, Committee on Architecture for Health. General hospital. Guidelines for Construction and Equipment of Hospital and Medical Facilities. Washington, DC: The American Institute of Architects Press,1993.
American Society of Heating, Refrigerating, and Air Conditioning Engineers. Health facilities.? 1991 Application Handbook. Atlanta, GA: American Society of Heating, Refrigerating, and Air Conditioning Engineers Inc, 1991.
American Society for Healthcare Central Services. Recommended Practices for Central Service: Sterilization. Chicago, IL: American Hospital Association, 1988.
American Society for Healthcare Central Services. Recommended Practices for Central Service: Decontamination. Chicago, IL: American Hospital Association, 1990.
Boyce JM, Pittet D. Guideline for Hand Hygiene in Health-Care Settings. Recommendations of the Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee and the HIPAC/SHEA/APIC/IDSA Hand Hygiene Task Force. Am J Infect Control 2002;30:1-46.
Boyce JM, Kelliher S, Vallande N. Skin irritation and dryness associated with two hand-hygiene regimens: Soap-and-water hand washing versus hand antisepsis with an alcoholic hand gel. Infect Control Hosp Epidemiol 2000;21:442-8.
Bissett L. Can alcohol hand rubs increase compliance with hand hygiene? Br J Nurs 2002;11:1072, 1074-1072, 1077.
Bischoff WE, Reynolds TM, Sessler CN, Edmond MB, Wenzel RP. Handwashing compliance by health care workers: The impact of introducing an accessible, alcohol-based hand antiseptic. Arch Intern Med 2000;160:1017-21.
Bond WW, Ott BJ, Franke KA, McCracken JE. Effective use of liquid chemical germicides on medical devices: Instrument design problems. In: Block SS (ed). Disinfection, Sterilization, and Preservation. 4^th ed. Philadelphia: Lea and Febiger, 1991:1097-106.
Butz AM, Laughon BE, Gullette DL, Larson EL. Alcohol-impregnated wipes as an alternative in hand hygiene. Am J Infect Control 1990;18:70-6.
Casewell MW, Law MM, Desai N. A laboratory model for testing agents for hygienic hand disinfection: Handwashing and chlorhexidine for the removal of klebsiella. J Hosp Infect 1988;12:163-75.
Center for Diseases Control and Prevention. Guidelines for Environmental Infection Control in Health-Care Facilities Recommendations of CDC and the Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee (HICPAC) MMWR 2003;52 (no RR-10):1-48.
Cleaning Standarts for Victorian Public Hospital. www.health.vic.gov.au/cleaning
Centers for Disease Control and Prevention. Guidelines for preventing the transmission of tuberculosis in health-care facilities, 1994. MMWR 1994;43(RR-13):1-132.
Centers for Disease Control. Recommendations for prevention of HIV transmission in health-care settings. MMWR 1987;36(2S):1-18.
Colombo C, Giger H, Grote J, et al. Impact of teaching interventions on nurse compliance with hand disinfection. J Hosp Infect 2002;51:69-72.
Conrad C. Increase in hand-alcohol consumption among medical staff in a general hospital as a result of introducing a training program and a visualization test. Infect Control Hosp Epidemiol 2001;22:41-2.
Department of Labor. Occupational Safety and Health Administration. Occupational exposure to bloodborne pathogens; final rule. Federal Register 1991;56:64175-82.
Favero MS, Bond WW. Sterilization, disinfection, and antisepsis. In: Ballows A, Hausler WJ, Herrmann KL, Isenberg HO, Shadomy HJ (eds). Manual of Clinical Microbiology. 5^th ed. Washington, DC: American Society for Microbiology, 1991:183-200.
Favero MS, Bond WW. Chemical disinfection of medical and surgical materials. In: Block SS (ed). Disinfection, Sterilization, and Preservation. 4^thed. Philadelphia: Lea and Febiger, 1991:617-41.
Febril N?tropenik Hastalarda Tan? ve Tedavi K?lavuzu. Febril N?tropeni ?al??ma Grubu 2004 Flora Dergisi 2004;9:5-28.
Field EA, McGowan P, Pearce PK, Martin MV. Rings and watches: Should they be removed prior to operative dental procedures? J Dent 1996;24: 65-9.
Garner JS. Guideline for isolation precautions in hospitals. The Hospital Infection Control Practices Advisory Committee. Infect Control Hosp Epidemiol 1996;17: 53-80.
Garner JS, Favero MS. Guideline for Handwashing and Hospital Environmental Control. Atlanta, GA: US Department of Health and Human Services, Public Health Service, Centers for Disease Control, 1985.
Guidelines for preventing opportunistic infecitons among hematopoietic stem cell transplant recipients. Recommendations of CDC. MMRW 2000:49,No RR-10.
Health Resources and Services Administration. Guidelines for Construction and Equipment of Hospital and Medical Facilities. Rockville, Maryland: US Department of Health and Human Services, Public Health Service, 1984. PHS publication no. (HRSA) 84-14500.
Kramer A, Rudolph P, Kampf G, Pittet D. Limited efficacy of alcohol-based hand gels. Lancet 2002;359:1489-90.
Maki DG, Alvarado C, Hassemer C. Double-bagging of items from isolation rooms is unnecessary as an infection control measure: A comparative study of surface contamination with single and double bagging. Infect Control 1986;7:535-7.
Manual of infection control procedures. In: Damani NN (ed). 2^nd ed. London: Greenwich Medical Media Limited, 2003.
Puzniak LA, Leet T, Mayfield J, Kollef M, Mundy LM. To gown or not to gown: The effect on acquisition of vancomycin-resistant enterococci. Clin Infect Dis 2002;35:18-25.
Rhame FS. The inanimate environment. In: Bennett JV, Brachman PS (eds). Hospital Infections. 3^rd ed. Boston, MA: Little, Brown and Co, 1992:299-333.
Rotter ML. Hand washing and hand disinfection. In: Mayhall CG (ed). Hospital Epidemiol and Infection Control. 2^nd ed. Philedelphia: Williams & Wilkins, 1999:1339-55.
Rutula WA. Disinfection, sterilization, and waste disposal. In: Wenzel RP (ed). Prevention and Control of Nosocomial Infections. 2^nd ed. Baltimore, MD: Williams & Wilkins, 1993:460-95.
Rutula WA, Mayhall CG. The Society for Hospital Epidemiology of America Position paper: Medical waste. Infect Control Hosp Epidemiol 1992;13:38-48.
Rutula WA. APIC guideline for selection and use of disinfectants. Am J Infect Control 1990;18:99-117.
Sartor C, Jacomo V, Duvivier C, et al. Nosocomial Serratia marcescens infections associated with extrinsic contamination of a liquid nonmedicated soap. Infect Control Hosp Epidemiol 2000;21:196-9.
Slota M, Green M, Farley A, Janosky J, Carcillo J. The role of gown and glove isolation and strict handwashing in the reduction of nosocomial infection in children with solid organ transplantation. Crit Care Med 2001;29:405-12.
Srinivasan A, Song X, Ross T, et al. A prospective study to determine whether cover gowns in addition to gloves decrease nosocomial transmission of vancomycin-resistant enterococci in an intensive care unit. Infect Control Hosp Epidemiol 2002;23:424-8.
Tan SG, Lim SH, Malathi I. Does routine gowning reduce nosocomial infection and mortality rates in a neonatal nursery? A Singapore experience. Int J Nurs Pract 1995;1:52-8.
Trick WE, Vernon MO, Hayes RA, et al. Impact of ring wearing on hand contamination and comparison of hand hygiene agents in a hospital. Clin Infect Dis 2003;36:1383-90.
Welbourn CR, Jones SM. Hand washing. Alcohol hand rubs are better than soap and water. BMJ 1999;319:519.
Widmer AF. Replace hand washing with use of a waterless alcohol hand rub? Clin Infect Dis 2000;31:136-43.

YAZI?MA ADRES?

T?RK HASTANE ?NFEKS?YONLARI ve KONTROL? DERNE??

Tunal? Hilmi Caddesi No: 74/1

Kavakl?dere-ANKARA

Tel: 0312 468 11 69

Faks: 0312 468 11 70